آیین اختتامیه‌ رویداد مدساز، تقدیر از مدسازان آینده

آقای دکتر حمیدرضا شعیری، استاد تمام گروه زبان فرانسه دانشگاه تربیت مدرس و ریاست انجمن ایرانی زبان و ادبیات فرانسه، سخنرانی خود را با پرسشی از رولان بارت آغاز کرد: «چرا مردان مانند زنان، دامن نپوشیدند، ولی زنان مانند مردان شلوار پوشیدند؟ این سوال هم‌چنان بی پاسخ مانده است.»

وی ادامه داد: « به تعریف من ، مد ادامه‌ی تن ماست !یعنی تن ما از طریق پوشش، خود را بازتاب می‌دهد. من مد را به چند دسته‌ی متنوع تقسیم می‌کنم:

۱- مد به مثابه‌ عادت و ساختار که شامل یونیفرم‌ها می‌شود و نام دیگر آن، مد ایجابی  است. ۲- مد به مثابه‌ زیبایی و نظم که دارای هارمونی و یکپارچگی است. ۳- مد به مثابه‌ رخداد یعنی خروج از هارمونی و یکپارچگی: چین‌خوردگی، شکستگی و بازی سایه روشن؛ حرکت بین بودن و نبودن یا بین آشکار و پنهان را شامل می‌شود. ۴- مد به مثابه‌ آرمان و شوریدگی یعنی استحاله و دگردیسی که مد به استعاره و شاعرانگی تبدیل می‌شود. در این نوع مد شاهد تودرتویی، تکثر، جابجایی، تکثیر لایه‌ها، برجستگی و فرورفتگی هستیم.»

وی کلی‌ترین دسته‌بندی مد را  شامل مد ساختارگرا و مد آرمانگرا تعریف می‌کند. ایشان با اشاره به نقاشی برانزینو که اِلنور را تصویر کرده بود نمونه‌ای از ساختارگرایی در مد را توضیح دادند. این نوع نقاشی‌ها، پوشش دوران کلاسیک را به ما نشان می‌دهد که ساختارهای منظم و خطوط لباس در راستای ایجاد قدرت، شکوه و استحکام است.

شعیری در ادامه اذعان داشت: «در دوره‌ی باروک نگاه به مد و پوشش تغییر اساسی می‌کند و پوشش‌ها تبدیل به لباس‌هایی لایه لایه، چین‌دار و پف‌دار می‌شوند. از این‌رو دیگر آن جنبه‌ی اقتدار که در لباس‌های کلاسیک مشاهده می‌کردیم، در این لباس‌ها وجود ندارند. در باروک نظم بهم می‌ریزد تا به جای قدرت، در لباس حرکت را ببینیم و‌ تمام این تغییرات باعث می‌شود تا مد تبدیل به جریانی تخیل‌آفرین شود.

یکی دیگر از مواردی که جریان مد را به شدت تغییر داد، ماسک‌های آفریقایی بود که دارای خطوط هندسی نامنظم، برجستگی‌ها و فرورفتگی‌های متعدد بود و سبب شد که این نقاب‌ها برای ما رازآلود جلوه کنند. دلیل تأثیرگذاری این نقاب‌ها بر ما آثار پیکاسو است که بعد از سفر او به آفریقا درون آثارش نمود پیدا کرد و سبک خود را با الهام از ماسک‌های آفریقایی بنا گذاشت .این سبک مستقیماً بر طراحان مد اثر گذاشت و ما امروزه بسیار با آن در طراحی مد مواجه می‌شویم.»

ابژه و مد؛ بازی معنا و بی‌ معنایی

خانم دکتر مرضیه اطهاری نیک‌عزم، دانشیار دانشگاه شهید بهشتی و نشانه‌شناس در باب ابژه و مد؛ بازی معنا و بی‌ معنایی سخنرانی کردند. ایشان ابتدای سخنرانی خود را با این سوال آغاز کردند: «چگونه در مد از معنا به بی‌معنایی می‌رسیم و بالعکس؟ آیا مد واقعاً جریانی معناساز است؟» هم‌ چنین ذکر کردند که ابژه در فرهنگ لغت چیزیست که در مقابل ما قرار می‌گیرد و به ما ادراک می‌دهد. این ادراک می‌تواند یک تصویر ذهنی یا یک واقعیت عینی باشد. همان‌طور که لباس جزو ابژه‌هاست و برای ما معناسازی می‌کند.

اطهاری ضمن اشاره‌ای کوتاه به رساله‌ی دکتری و تعریف مد از منظر آلژیرداس ژولین گریماس، صحبت خود را با نظریات رولان بارت ادامه داد و گفت: «بارت از آن جهت که زبان‌شناس ساختارگرا بود و معتقد بود هرچه که معنا تولید می‌کند، در دال زبان‌های کلامی هستند و زبان‌های غیر کلامی نمی‌توانند صحبت کنند، نتیجه گرفت که مد هم در حال ساخت زبان خودش است. این ایده بعدها با شکست مواجه شد زیرا بارت در نهایت به این نتیجه رسید، معنایی که از مد حاصل می‌شود مبهم است و نمی‌توان مانند زبان کلامی از آن معنای مشخصی استخراج کرد و همواره پارادوکسیکال است.»

اطهاری اذعان داشت: «از سال ۲۰۰۰ اتفاق جدیدی افتاد که به مدد رشته‌های مختلف مد را گفتمانی اجتماعی تعریف کردند و نه فقط ابژه، بلکه مد به عنوان ابژه‌ در ارتباط با سوژه تعریف می‌شود.»

ایشان صحبت خود را با سخنی از خانم لوسیا سانتالا (Lucia Santaella) به پایان رساندند: «مد توانایی این را دارد که داستان دنیای معاصر شود و هویت سوژه‌ی جدید را دوباره تعریف کند.»

جواهرات پوشیدنی به مثابه نشان‌ گرهای مد در بطن فرهنگ و اجتماع

در ادامه آقای سهراب احمدی، زبان‌شناس و پژوهشگر هنر، درباره‌ی جواهرات پوشیدنی به مثابه‌ی نشان‌گرهای مد سخنرانی کردند. ایشان در تعریف جواهرات معاصر گفت: «جواهر ابژه‌ای تزئینی است که ماده و کاری که روی آن انجام می‌شود ظریف است، اما امروزه جواهر دیگر چنین معنایی ندارد و جواهرات کلاسیک از چنین قاعده‌ای پیروی نمی‌کنند.» سپس چند نمونه از جواهرات معاصر را که در ایران و دیگر نقاط جهان ساخته شده‌اند، نشان دادند که متشکل از برگ گیاهان، ناخن، مو و حتی فلزاتی مانند آهن بودند که دیگر ارزش بالایی ندارند.

در ادامه در مورد جواهرات پوشیدنی صحبت کردند که رشد آن در دهه‌ی هفتاد اتفاق افتاد و تاکنون ادامه دارد. برای بررسی این مورد به جواهرات پرویز تناولی اشاره کرد و گفت: « رویکرد اصلی تناولی، کندن از اصول مفهوم غربی و بازگشت به سنت ساخت اشیا در ایران بود، از این‌رو جواهرات و و مجسمه‌های تناولی، ریشه‌ای ژرف در فرهنگ ایران پیش و پس از اسلام داشته است. گاهی یک ابژه‌ی هنری تبدیل به بازی ارزش و رقابت برای به دست آوردن آن اثر می‌شود و در این رقابت‌های سنگین یک مد شکل می‌گیرد و قراردادی وضع می‌شود.»

در ادامه آقای محمدرضا عزیزی، دبیر اجرایی دومین کنفرانس ملی مطالعات میان‌رشته‌ای ادبیات و هنرهای کاربردی و مدرس حوزه‌ی موسیقی، تارنوازی بداهه در دشتی را نواختند.

همکاری مجله‌ کمد سارک با رویداد مدساز

در انتهای سخنرانی‌ها، خانم پرستو نباتی، سردبیر مجله‌ی کمد سارک در مورد مجله‌ی کمد و چگونگی ملحق شدن برند سارک به رویداد مدساز صحبت کردند. وی گفت: «در سال ۱۳۹۷ برند سارک تصمیم گرفت که یک بلاگ برای معرفی محصولات خود داشته باشد، اما از آن‌جا که به دلایل محدودیت‌های بسیار، مجله‌ی تخصصی حوزه‌ی فشن در ایران نداشتیم، رویکرد این بلاگ تغییر کرد و این‌گونه مجله‌ی کمد سارک راه‌اندازی شد. ما اکنون صنعت مد را از زوایای مختلف تاریخ، هنر، فرهنگ و سیاست بررسی می‌کنیم»

پرستو نباتی در خصوص رویداد مدساز اذعان داشت: «مجلات مد بین‌المللی، مسابقات مختلفی را برگزار می‌کنند، برای ما هم فرصتی فراهم شد که با رویداد مدساز همکاری کنیم و به دنبال کشف استعدادها بودیم. طرح‌هایی که ارسال شد با آن‌چه که مورد انتظار داوران بود، فاصله داشت. ما به دنبال طراح‌های پیشرو هستیم که علاوه بر پیشرو بودن، تحت تأثیر فرهنگ ایرانی، جسارت خارج شدن طرح از روی لباس را داشته و به دنبال ایجاد سیلوئت و فرم جدید باشند. نمونه‌هایی از این دست در آثار ارسالی بود، اما امیدواریم که در سال‌های آتی، رویداد مدساز بستری برای ارائه‌ی طرح‌های خلاقانه‌تر و جسورانه‌تر باشد.»

منتخبان رویداد مدساز

در انتهای برنامه از سخنران‌ها، داوران رویداد مدساز و منتخبان تقدیر و تشکر شد.

منتخبان بخش طراحی و تصویرسازی

نفر دوم – کتایون عیدی زاده

 نفر سوم- نگین صفری و مبینا فلاحی

شایسته‌ی تقدیر- فاطیما موحد

شایسته‌ی تقدیر- مریم سیاه منصوری

منتخبان بخش لباس مفهومی

نفر سوم- نیوشا امراهی

شایسته‌ی تقدیر – عزت نجد نوری

شایسته‌ی تقدیر- صبا خواجوند