بررسی مُهرهای دوره قاجار در کتاب «نقشِ یاد»

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، کتاب «خاطره خاطره، برگزیده مُهرهای دوره قاجاریه برگرفته از اسناد وزارت امور خارجه» تلاش کرد تا علاوه بر خواندن مهر، توضیحات و اطلاعاتی برای اثبات صحت مهر در اختیار مخاطبان قرار دهد. اطلاعاتی از قبیل زندگی نامه و هویت صاحب مهر، نام مستعار، اطلاعات تاریخی و سیاسی مربوط به زمان او، اطلاعات نهادها و سازمان ها در ایران و همچنین نمایندگی های ایران در خارج از کشور در مورد هر مهر در کتاب نوشته شده است.

در این مجموعه تنها خواندن متن مهر اثبات هویت نیست و از اسناد و منابع مختلفی در شرح، تاریخ مهر، سال درج مهر در سند و سال تولید استفاده شده است. سند

به گفته نگارنده، در برخی از نمونه های مهرها، بخشی از حروف و کلمات یا تاریخ به دلایل مختلف از جمله ناهمواری سطح محل درج مهر، اسکن نامناسب و بی کیفیتی، عدم دقت در ساخت مهرها وجود ندارد. مهر و موم، کیفیت نامطلوب جوهر و کاغذ و بی احتیاطی در هنگام مهر زنی. ، قابل خواندن نبود، اما در اکثر موارد با استفاده از تصاویر همان مهر در اسناد دیگر و با کمک اطلاعات ثانویه از منابع مختلف و در نهایت با استفاده از حدس و گمان، متن مهرها تا حد امکان کپی می شد.

بررسی مهرهایی مانند مهر اعیان و شخصیت های سیاسی دوره قاجار، کارمندان و کارمندان مؤسسات مختلف، نمونه هایی از خیرین، مهر اماکن، مؤسسات و ادارات دولتی به پژوهش های تاریخی، سیاسی و اجتماعی ایران کمک می کند.

بخشی از متن کتاب

کتیبه ۱۹۴ مهر: ذلک من فضل الله

تاریخ مهر: ۱۳۱۰

تاریخ سند: ۱۸ ذی الحجه ۱۳۲۷

شماره سند: ۲-۵-۱۱-۱۳۲۸

توضیحات: این مهر مربوط به میرزا فضل الله بیگ مترجم دوم سفارت ایران در عثمانی است. وی همزمان با اوهانس المرتار السلطنه (نخستین مترجم سفارت ایران در عثمانی) عهده دار این سمت بود. اتباع ایرانی در عثمانی در نامه‌ای در سال ۱۳۲۸ هجری شمسی خواستار جایگزینی میرزا حسن خان، مترجم سرکنسول شدند: «منبع السلطنه سال‌هاست که در سمت‌های مختلف در سفارت خدمت می‌کند و به دلیل عدم صلاحیت سفیران سابق، همه اسرار و قراردادها و مذاکرات ایران و عثمانی، پول هایش را در سینه جمع می کرد و هرگز دفتری در آن نگه نمی داشت. لااقل نکات اصلی مطالب ثبت شده بود و میرزا فیض الله بیگ مترجم دوم سفارت به دلیل کهولت سن و عدم آگاهی نمی تواند وظایف لازم را انجام دهد.

کتیبه ۱۹۵ مهر: ذوالفقار

تاریخ هر کدام: ناخوانا

تاریخ سند: ۲۱ صفر ۱۳۲۷

شماره سند: ۱.۲۴-۱۳-۱۱-۱۳۲۷

توضیحات: این مهر نام متعلق به ذوالفقار اکرم الوزاره است. در شوال ۱۳۲۰ بر اثر اعتراض عده ای از اعیان و بازرگانان ایرانی مقیم ترابوزان و تصمیم وزارت امور خارجه مبنی بر جایگزینی ذوالفقار بیگ، این موضوع مورد تایید شاه قرار گرفت. انتصاب ذوالفقارخان – که مورد تایید رضا ارفع الدوله قرار گرفت – باعث شد که ذوالفقار بیگ بنا به درخواست وی در سال ۱۳۲۳ لقب اکرام الوزاره را به خود اختصاص دهد. در جمادی الاول ۱۳۲۴ تقاضای عزل از خدمت و جایگزینی وی به معتمدالوزار (فرزند عبدالله خان معتمدالوزاره) شد که مورد موافقت قرار نگرفت. (صفحات ۱۶۰ و ۱۶۱)

کتاب «نقش یادگاری، مُهرهای برگزیده دوره قاجاریه برگرفته از اسناد وزارتخانه های امور خارجه» مطالعه و تحقیق کمال روزبهانی در سال ۱۴۰۳ در ۳۹۲ صفحه مصور و با شمارگان ۵۰۰ نسخه منتشر شده است.