حافظ «امیرمبارز» را با لفظ محتسب نقد کرده است

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، پژوهشگران حوزه ایران شناسی در مراسمی که به مناسبت سالروز تأسیس انجمن ایران شناسی در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، به بررسی ظرافت های شعری، عرفان، مداحی و دیگر ابعاد پرداختند. از شعر حافظ و ارزیابی جایگاه او در ادبیات ایران و جهان. .

اصغر دادبه در این مراسم استاد فلسفه و ادبیات عرفانی با اشاره به تاثیر ادبیات بر هویت ایرانی گفت: شنیده اید که ابوریحان بیرونی در قرن پنجم گفته است که ترجیح می دهم به زبان عربی لعن و نفرین شوم تا اینکه در زبان فارسی ستایش کنم. اما در قرن هشتم شمس تبریزی می گوید زبان فارسی شیرین تر و دلپذیرتر از عربی است.

وی با طرح این سوال که در این سه قرن چه اتفاقی افتاد که ما را به این دیدگاه شمس تبریزی رساند، گفت: میراثی که در این سه قرن به زبان و ادبیات فارسی اضافه شد در دوره ابوریحان نبود. هنوز شاهنامه جای خود را باز نکرده بود، هنوز سعدی و مولوی نیامده بودند.

این استاد فلسفه و ادبیات عرفانی با تاکید بر نقش برجسته ماد در ادبیات فارسی گفت: ماد در شعر فارسی دو ویژگی دارد. اولاً جنبه تشویقی و تربیتی داشت; یعنی ستوده را دارای صفاتی چون بزرگواری، گذشت و شجاعت می دانند و در واقع او را به این گونه تشویق می کردند. دوم اینکه این اشعار ارزش ادبی و زبانی داشتند.

دادبا درباره ماد در شعر حافظ خاطرنشان کرد: وی این ویژگی را داشت که معمولاً نام ممدوح را در شعر خود نمی آورد و به این ترتیب همه شعر حافظ را به خود نسبت می دادند. مثلاً «نقاش من که مکتب نرفت و خط ننوشت به خاطر غمزه معلم صد مدرس شد» را متدینین به پیامبر نسبت دادند و شاه شجاع نیز که درس نخواند نسبت داد. این شعر برای خودش

وی افزود: یکی دیگر از ویژگی های مداحی حافظ این است که ارزش هایی غیر از قدرت را می ستود. اگر می خواست از قدرت تعریف می کرد، باید از امیر مبارز تعریف می کرد; حافظ در حالی که همه جا موفق بوده، امیر مبارز را که مظهر قدرت بود با کلمه محتسب نقد کرده است.

دادبا تصریح کرد: حافظ هم مقید به تعریف و تمجید مردم نبود. چنانکه از شاه شجاع که در دوره اول قدرت فردی شناخته شده بود، تمجید می کرد. اما شاه شجاع در دوره دوم قدرت و پس از سرکوب کودتا به فردی بسیار ظالم و مستبد تبدیل شد. حافظ به قدری مستقل بود که در این مدت از او فاصله گرفت و در شعری به طعنه گفت که اگر روزگار عادلانه بود، تو حاکم نباشی.

ایرانیان به عهد عتیق توجه داشته اند

نصرالله پورجوادییکی از اعضای دائمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی که در این مراسم به بیان احد الاست در شعر حافظ پرداخت، یادآور شد: احد الاست از موضوعات مورد علاقه عارفان ایرانی و مثلاً پیروان ابن عربی به این موضوع اشاره کرده است». آنها نمی کنند

وی افزود: حتی محمد غزالی او که بیشتر مطالب فارسی خود را به زبان عربی می نوشت، در مورد عهد عتیق چیزی به زبان عربی ننوشت و فقط رساله ای به زبان فارسی دارد.

پورجوادی تاکید کرد: غزالی معتقد بود که موضوع عقد الاست مثل و جایز است و برادرش احمد غزالی نیز گفت که الاست در واقع علامتی است که بر انسان گذاشته می شود تا بداند که او. متعلق به خداست

به گفته این استاد فلسفه، دلیل توجه ایرانیان به عهد عتیق این است که در ادیان باستانی خود نیز چنین روایتی داشته اند.

پورجوادی سپس شعر حافظ را با دانش «زلوف آشفت و موگرد و خندان لب و مست» تحلیل کرد.

در مراسم بزرگداشت حافظ و بزرگداشت سالروز تاسیس انجمن ایران شناسی که شامگاه چهارشنبه در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد. محمود جعفری دهقی رئیس انجمن ایران شناسی همچنین درباره حافظ در جهان ایران شناسی گفت; محمدرضا سحاب به نقش دانش جغرافیا در ایران شناسی پرداخت. آندرانیک سیمونی وی درباره گسترش ایران شناسی از طریق ترویج و تحقیق ادبیات فارسی سخنرانی کرد محمدعلی عزت زادهموضوع سخنرانی خود را به نام و یاد ایران در شعر حافظ اختصاص داد.