خودآگاهی و ۷ راهکار علمی برای تقویت آن

کلینیک روانشناسی و مشاوره ایوان – بین ۱ تا ۳ سالگی، نوزادان شروع به ایجاد حس خودآگاهی می کنند. آنها شروع به جدا شدن از والدین خود می کنند، نام خود را می شناسند و از ضمایری مانند “من” استفاده می کنند.

خودآگاهی (توانایی تمرکز بر خود و ارزیابی خود) در طول زندگی ما به رشد و توسعه ادامه می دهد. در نهایت به ما این امکان را می دهد که خودمان را درک کنیم و با دنیای اطرافمان ارتباط برقرار کنیم.

بسیاری از ما می‌توانیم از شناخت بهتر خود سود ببریم، حتی زمانی که فکر می‌کنیم آگاهی کامل داریم. در واقع، ما می توانیم در طول زندگی خود به رشد خودآگاهی ادامه دهیم.

چرا خودآگاهی مهم است؟

خودآگاهی شامل توانایی شناخت خود، تشخیص اینکه دیگران چگونه ما را ارزیابی می کنند و درک اینکه چگونه با جامعه و دنیای اطرافمان تناسب داریم را شامل می شود.

یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ نشان داد که افرادی که خود انعکاسی هستند و خودآگاهی بالایی داشتند، تمایل به داشتن تصویر مثبت از خود و درک عمیق تری از دیگران داشتند. این ویژگی اغلب می تواند منجر به همدلی بیشتر شود.

همچنین، کسانی که خودآگاهی بالاتری دارند، در محل کار فعال تر هستند و مهارت های ارتباطی بهتری از خود نشان می دهند.

طبق تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۶، افزایش ویژگی های مثبت ناشی از خودآگاهی بالا می تواند منجر به بهبود بهزیستی فردی شود.

۷ نکته برای خودآگاهی بیشتر

هرکسی می‌تواند خودآگاهی بیشتری ایجاد کند، اما فقط به اراده و کمی تمرین نیاز دارد. در اینجا هفت نکته وجود دارد که می تواند به شما در شروع کار کمک کند:

یک دفتر خاطرات داشته باشید

روزنامه نگاری می تواند به شما کمک کند تا احساسات خود را بهتر درک کنید و تفکر سازمان یافته را تشویق کنید. در پایان هر روز سعی کنید رویدادهای به یاد ماندنی را یادداشت کنید. می توانید با پاسخ دادن به سوالات زیر شروع کنید:

• اتفاقی که امروز افتاد
• این روز من چه معنایی داشت؟
• بهترین و بدترین لحظات روز من چه بود؟
• احساسات غالب امروز من چه بود؟
• آیا امروز تنش را تجربه کردم؟
• امروز چه کاری می توانستم بهتر انجام دهم؟
• امروز چه احساسی در دیگران ایجاد کردم؟

علاوه بر نوشتن در دفترچه یادداشت، خواندن نوشته های قدیمی هر از گاهی می تواند مفید باشد، زیرا می توانید ببینید که چگونه تغییر کرده اید و چه پیشرفتی داشته اید.

به دنبال بازخورد از دیگران باشید

از یک دوست قابل اعتماد یا یکی از اعضای خانواده بخواهید که به شما بازخورد صادقانه بدهد. می توانید به آنها بگویید که در تلاش برای ایجاد خودآگاهی بیشتر هستید و از پاسخ های صادقانه به سؤالات قدردانی می کنید (نه پاسخ هایی که فقط احساس بهتری در شما ایجاد می کنند). شما می توانید از عزیزان خود سوالاتی مانند:

• بزرگترین توانایی من چیست؟
• چه چیزی را می توانم بهبود بخشم؟
• چه پویایی را در یک موقعیت اجتماعی به ارمغان می‌آورم؟
• آیا من کسی هستم که اغلب برای مشاوره یا آرامش به او مراجعه می کنید؟
• چه زمانی در بهترین حالتم هستم؟
• به نظر شما ارزش های من در روابط و کارم چیست؟
• آیا در یک زمینه نقاط قوتی دارم که ممکن است در دیگری نقطه ضعف باشد (و بالعکس)؟

به یاد داشته باشید: کلید سازنده این گفتگو این است که سعی کنید حالت تدافعی نداشته باشید. تا جایی که می توانید به حرف های آنها گوش دهید و سعی کنید این اطلاعات جدید را جذب کنید. همچنین ممکن است بخواهید در نظر بگیرید که چگونه پاسخ های آنها با آنچه در مورد خودتان فکر می کنید مطابقت دارد. (مقاله پیشنهاد می شود چگونه بر شرم عاطفی غلبه کنیم بخوانید.)

ارزش های خود را روشن کنید

یکی از مهمترین عناصر خودآگاهی این است که بفهمید چرا کاری را انجام می دهید. درک ریشه های رفتارها و اعمال شما مستلزم شناخت ارزش های شماست. اگر متوجه شدید که انتخاب های شما با ارزش های شما همسو نیست، ممکن است نشانه ای از عدم خودآگاهی باشد.

به عبارت دیگر، خودآگاهی به معنای زندگی سنجیده و متفکرانه است. شناسایی ارزش های شما نقش مهمی در دستیابی به این هدف دارد. برای کشف ارزش های خود، ممکن است بخواهید:

• فهرستی از تمام ارزش های خود تهیه کنید و سپس سعی کنید آنها را دسته بندی کنید و آنها را به ارزش هایی که برای شما مهم هستند محدود کنید.
• به ارزش هایی که دائماً بر اساس آنها زندگی می کنید فکر کنید و همچنین به این فکر کنید که از چه ارزش هایی دور می شوید.
• فلسفه ها و نقل قول هایی را بیابید که با شما طنین انداز می شوند.
• در نظر بگیرید که انرژی خود را روی چه چیزی متمرکز می کنید و آیا جنبه هایی از زندگی شما وجود دارد که آرزو می کنید بیشتر (یا کمتر) روی آنها تمرکز کنید. (مقاله پیشنهاد می شود خود اندیشی، سفری به اعماق افکار و باورها بخوانید.)

داستان و رمان بخوانید

خواندن داستان به ما این امکان را می دهد که به جای دیگران فکر کنیم. می تواند به ما در توسعه همدلی و مهارت های اجتماعی کمک کند. مطالعه ای در سال ۲۰۰۶ نشان داد افرادی که داستان های ادبی می خوانند در آزمون های همدلی و هوش اجتماعی نمره بهتری کسب می کنند. بنابراین، دفعه بعد که وقت آزاد دارید، یک رمان محبوب را بردارید و آن را بخوانید.

قدردانی را تمرین کنید

هر روز صبح به چیزی در زندگی خود فکر کنید که برای آن سپاسگزار هستید. این می تواند یک فرد خاص، سلامت، شغل، حیوان خانگی، درختان یا هر چیزی که برای شما خاص است باشد. به این شخص یا چیز فکر کنید و لحظه ای وقت بگذارید تا شکرگزاری را در قلب خود تجربه کنید. شما همچنین می توانید لیستی از چیزهایی که برای آنها سپاسگزار هستید را نگه دارید. تمرین قدردانی و قدردانی می تواند به شما کمک کند تا آگاهی عمیق تری از ارتباط خود با دنیای اطراف خود ایجاد کنید. همچنین برای درک آنچه برای شما مهم است مفید است. (مقاله پیشنهاد می شود پرورش عادت شکرگزاری و قدردانی برای افزایش رفاه بخوانید.)

رفلکس های خود را بررسی کنید

اگر ناگهان چیزی شما را عصبانی یا ناراحت کرد، به جای واکنش، یک نفس عمیق بکشید و به خود اجازه دهید آنچه را که ممکن است تحت واکنش استرس عاطفی شما ظاهر شود، در نظر بگیرید. در نظر بگیرید که به طور خاص چه چیزی باعث می‌شود که بخواهید واکنش نشان دهید و چه کارهایی می‌توانید برای کمک به وضعیت به جای بدتر کردن آن انجام دهید. علاوه بر این، زمانی که در حالت آرامش بیشتری هستید، سعی کنید به موارد زیر فکر کنید: (پیشنهاد می شود ۳ راه برای غلبه بر طغیان های عاطفی بخوانید.)

• آیا موقعیت های خاصی وجود دارد که باعث می شود شما احساس خاصی داشته باشید؟
• افرادی هستند که مدام با آنها درگیری دارید (می دانید چرا؟)
• آیا می توانید محرک های عاطفی خود را شناسایی کنید؟
• قبل از واکنش، آیا از کنترل احساسات خود آگاه و مطمئن هستید؟
• آیا نظرات دیگران را در نظر می گیرید؟

مراقبه ذهن آگاهی را تمرین کنید

مراقبه ذهن آگاهی، که ریشه در فلسفه بودایی دارد، می تواند به شما کمک کند در لحظه حال بمانید و خود را به روشی سالم تر درک کنید. مراقبه ذهن آگاهی شامل دو جنبه توجه و پذیرش است:

• ذهن آگاهی به شما این امکان را می دهد که در لحظه حال بمانید و آگاهی خود را به نفس یا سایر احساسات بدن خود هدایت کنید.
• پذیرش شامل مشاهده هر احساس، فکر یا احساسی بدون قضاوت است.

تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۲ نشان می دهد که ذهن آگاهی به ما کمک می کند تا خودآگاهی، خودکنترلی و روابط مثبت با خود و دیگران را توسعه دهیم. این ارتباط از نیازهای خود محور ما فراتر می رود و همدلی ما را بهبود می بخشد. (مقاله پیشنهاد می شود چگونه به آرامش درونی برسیم بخوانید.)

علت عدم خودآگاهی چیست؟

شواهد نشان می دهد که تنها اقلیتی کوچک از مردم به اندازه کافی خودآگاه هستند. به عنوان مثال، تاشا اوریش، محقق و روانشناس سازمانی، در تحقیقات خود در مورد خودآگاهی دریافت که تنها ۱۰-۱۵ درصد از افرادی که به خودآگاهی شناخته می شوند، معیارهای خودآگاهی را دارند. اوریش معیارهای خودآگاهی را به دو دسته جداگانه تقسیم می کند: خودآگاهی درونی و بیرونی.

خودآگاهی درونی به این معنی است که شما به وضوح می دانید که چه کسی هستید و برای چه چیزی ارزش قائل هستید. این احساس از خود با نحوه تفکر، واکنش و رفتار شما با دیگران سازگار است.

در مقابل، خودآگاهی بیرونی زمانی است که شما درک روشنی از نحوه درک دیگران از شما داشته باشید. بدون خودآگاهی بیرونی، ممکن است روی ظاهر خود تمرکز کنید تا جایی که برای حفظ این تصویر از آنچه واقعا برای شما مهم است غفلت کنید.

در عوض، داشتن خودآگاهی درونی و بیرونی شامل موارد زیر است:

• دانستن اینکه چه کسی هستید و چه کاری می خواهید انجام دهید.
• درک اینکه چگونه رفتار شما بر دیگران تأثیر می گذارد.
• نظراتی را جستجو کنید که با نظرات شما متفاوت است.

خودآگاهی یکی از مولفه های اصلی هوش هیجانی است. افراد با هوش هیجانی پایین معمولاً در درک احساسات خود مشکل دارند. آنها ممکن است فوران های مکرر احساسات داشته باشند یا نتوانند احساس خود را تشخیص دهند.

در زیر برخی از علائم اصلی عدم خودآگاهی آورده شده است:

• عدم پاسخگویی وقتی همه چیز خوب پیش می‌رود ممکن است خودتان را تحسین کنید، اما وقتی اوضاع خوب پیش نمی‌رود، تمایل به بهانه‌جویی یا سرزنش دیگران دارید.
• نادیده گرفتن دیگران ممکن است زمانی که دیگران اعتقادات شما را زیر سوال می برند، آنها را کنار بگذارید. یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ نشان داد که افراد با باورهای رادیکال تر بینش کمتری نسبت به اعتبار ایده های خود نشان می دهند و شواهد مخالف را در نظر نمی گیرند.
• در کنترل احساسات مشکل دارند. ممکن است در شناسایی و مدیریت احساسات خود مشکل داشته باشید.
• فکر نکردن از طریق اعمال ممکن است نتوانید دلایل اعمال خود را توضیح دهید و اغلب ممکن است به صورت تکانشی عمل کنید.
• احساس بی تفاوتی. ممکن است برای شما همدلی با دیگران و گوش دادن به تجربیات دیگران دشوار باشد.
• قضاوت کردن دیگران شما ممکن است دیگران را بر اساس برداشت ها و نظرات خود بدون اطلاع از واقعیت ها قضاوت کنید.

خلاصه

خودآگاهی به ما این امکان را می‌دهد که خودمان را واضح‌تر ببینیم، درک بهتری از نحوه ارزیابی دیگران از ما داشته باشیم، ارتباط مؤثر و مفیدی با دیگران برقرار کنیم و قدردان نعمت‌های دنیایی باشیم که در آن زندگی می‌کنیم.

منابع تحقیقاتی معتبر نشان داده‌اند که افرادی که خودآگاهی بیشتری دارند، ارتباطات بهتری دارند، روابط قوی‌تری ایجاد می‌کنند و عزت نفس بیشتری دارند. همه این ویژگی ها به رفاه بیشتر کمک می کند.

هر کسی می تواند خودآگاهی خود را بهبود بخشد. فقط کمی تمرین و ذهن باز نیاز دارد. اگر مطمئن نیستید از کجا شروع کنید، کمک گرفتن از یک مشاور سلامت روان می تواند گزینه خوبی برای شما باشد.

محمدامین مختاریان

مطالب مشابه: