دوخته شدن لبان فرخی یزدی، از شایعه تا واقعیت!

به گزارش ایرنا، «انوری خامه ای» از یاران نزدیک فرخی یزدی در سال های پایانی عمرش که در زندان کاخ تهران به سر می برد، در کتاب خود می نویسد: ماجرای دوخته شدن دهان او که بسیار رایج است و … برخی از مورخان نیز آن را یک واقعیت دانسته اند، درست نیست.

حسین مسرت پژوهشگر تاریخ و فرهنگ یزد در هشتاد و پنجمین سالگرد شهادت فرخی یزدی با بیان اینکه خیلی ها از من در مورد دوخته شدن یا نشدن دهان فرخی می پرسند، گفت: آقای مرتضی که در آن زمان کارمند بود. وزارت کشور و از آن محله گازرگاه یزد (محله فرخی یزدی) بوده و حدود 30 سال از درگذشت وی می گذرد. زمانی که فرخی یزدی در زندان بود، اشعارش را با خون لب بر دیوار زندان می نوشت».

مسرت ادامه داد: پس از آن خاطراتی از مردم شهربابک پیدا شد که در کتاب خانم «زهرا موسایی» چاپ شد و در آن کتاب دهان فرخی را دوخته و او را کتک زدند و جلالی زمانی در آلمان زندگی می کرد. از خاطراتش با فرخی یزدی می نویسد و در آنجا از دوخت لب های فرخی یاد می کند و البته شعر خود فرخی نیز گواه این مطلب است:
شرح این داستان: از دو لب دوختم/ از دو لب دوختم تا جگرت بسوزد

رضا سخنان پسر عموی فرخی یزدی نیز در مستندی که برای فرخی یزدی ساخته شده است گفت: وقتی لب های فرخی را دوختند، مادرش او را در آغوش گرفت و لب های پر از خونش را بوسید.

ساخت مدرسه به یاد فرخی یزدی

«محمود رشیقی فیروزآبادی» از اعضای هیئت امنای موزه فرخی یزدی و از دوستان خانوادگی وی است که در پیامی به مراسم ترحیم فرخی یزدی گفت: مرحوم فرخی هفته نامه طوفان و طوفان ادبی را اهدا کرد. به پدرم که دوست صمیمی است. بود، می فرستاد و در 14 سالگی اولین دیوان فرخی یزدی را با علاقه خواندم و بسیاری از اشعار آن را که هنوز به یاد دارم حفظ کردم.

وی افزود: پدرم دیوان خوانده و می گوید برخی از شعرهایی که به یاد دارم در دیوان فرخی یزدی نیست. به دبیرستان ایرانشهر یزد رفتم و با مرحوم دکتر کاظم اسلامیه مدیر هفته نامه توفان یزد آشنا شدم و به ایشان گفتم شعرهای فرخی را دارم که در کتابخانه آنها نیست.

رشیقی ادامه داد: از من خواستند که این اشعار و روزنامه ها را برای مطالعه در اختیارشان بگذارم و من این کار را کردم، دانشجو شدم و به مشهد رفتم و بعد از چند سال به فکر روزنامه و شعر افتادم و دکتر اسلامیه را پیدا کردم. شنیدم گفتند که از دنیا رفته است. در نهایت 2 قصیده از مرحوم فرخی یزدی در میان مقالات من پیدا شد و در کتاب کنگره بزرگداشت فرخی یزدی و دیوان فرخی یزدی اثر آقای حسین مسرت به چاپ رسید.

یکی از اعضای هیات امنای خانه موزه فرخی یزدی و یکی از دوستان خانوادگی در ادامه این پیام گفت: حدود 12 سال پیش در روزنامه اطلاعات خواندم که شهرداری تهران تصمیم به بازسازی زندان قصر گرفت که شخصیت های زیادی در آن زندانی بودند. از جمله شادروان فرخی یزدی و نامه ای به شورای شهر تهران نوشتم تا این مجموعه را به نام فرخی یزدی نامگذاری کنند و همچنین متعهد می شوم مجسمه ای از او بسازم و به این موزه اهدا کنم.

رشیقی ادامه داد: اما شورای شهر به من پاسخ داد که چون مشاهیر و شخصیت های زیادی در این زندان وجود دارد، نمی توان آن را به تنهایی به نام فرخی یزدی نامگذاری کرد، بنابراین سالنی که در این مجموعه در حال ساخت است را به نام او می گذاریم. سرانجام این تالار پس از تلاش های فراوان به نام فرخی یزدی نامگذاری شد.

وی افزود: تندیس فرخی یزدی را به این موزه اهدا کردم که هم اکنون در سلول وی در باغ موزه زندان قصر تهران قرار دارد و با کمک برخی بستگان و دوستان مستند کوتاهی از فرخی یزدی تهیه کردیم که او ساخته است. حدود 2 سال طول کشید و این مستند اولین مستند فرخی یزدی شد.

یکی از اعضای هیئت امنای خانه موزه فرخی یزدی بیان کرد: خانه فرخی یزدی در محله گازرگاه متعلق به رضا سخنان پسر عموی فرخی را با موافقت وی به اداره کل میراث فرهنگی تحویل دادیم. این خانه به عنوان خانه موزه فرخی در سال 1397 بازسازی شد من نیز هزار جلد کتاب به این خانه موزه اهدا کردم و اکنون در حال ساخت مدرسه ای به نام فرخی یزدی هستم که در سال های آینده به بهره برداری می رسد.

میرزا محمد فرخی یزدی شاعر، روزنامه نگار و آزادیخواه عصر مشروطه در سال ۱۲۶۸ هجری قمری در یزد به دنیا آمد. ادبیات فارسی و مقدمات زبان عربی را فرا گرفت و تحصیلات خود را در خانه گذراند.

فرخی یزدی در اواخر سال 1328 به تهران نقل مکان کرد و در آنجا مقالات و اشعار هیجان انگیزی درباره آزادی منتشر کرد. در جنگ جهانی اول به بغداد و کربلا رفت و در آنجا تحت تعقیب انگلیسی ها قرار گرفت.

محمد فرخی‌زدی از شاعران عصر مشروطه به شمار می‌رفت که به محتوا دادن به شعر فارسی اهمیت می‌داد، در غزل سیاسی پیشوای شاعران معاصر خود بود و با تحولی که در محتوای غزل فارسی و مضامین عاشقانه آن به سیاسی ایجاد کرد. ، مفاهیم اجتماعی و فرهنگی. طلای در حرکتی نو در شعر فارسی شد.

میرزا محمد فرخی یزدی در سال 1318 در زندان چشم از جهان درگذشت.