شاهنامه‌خوانی، تکیه‌گاهی در برابر تهدیدهای فرهنگی

خورشید با پرتوهای ارغوانی خود به افق می تابد و طبیعت را در این روزهای سرد، طلا و مس می پوشاند، در دل این رنگین کمان زیبای غروب، مراسم شاهنامه خوانی در قلب فرهنگسرای سبان اصفهان، همچون فعالیتی آرام و دل انگیز. ، آغوش خود را به سوی دوستداران زبان دراز می کند و ادبیات فارسی می گشاید.

در اینجا محافل ادبی با شور و شوق بی نظیری برگزار می شود و هر کلمه و داستانی از شاهنامه و ادبیات فارسی با عشق جان می گیرد. در پایان یک روز سرد، گردهمایی گرم شاهنامه خوانی تماشایی است، جمعی متشکل از ۴۵ نفر از متفکران و دوستداران زبان فارسی که علاوه بر زنده نگه داشتن واژگان شاهنامه با بررسی دقیق مفاهیم و ریشه شناسی واژه ها. این گردهمایی را به محفلی برای پاسداری از زبان و هویت ایرانی تبدیل کرده اند.

شاهنامه; ستون هویت ایرانی
شاعر اصفهانی و یکی از اعضای این نشست ادبی در حاشیه نشست شاهنامه خوانی در گفتگو با خبرنگار ایرنا گفت: در این طوفان که هویت فرهنگی ایران را تهدید می کند، شاهنامه همچون تکیه گاه محکمی گرد آمده ایم. اینجا برای محافظت از ریشه هایمان بهبودی ما و این گردهمایی جایی است که از طریق اصطلاحات داستان های فردوسی زوایای جدیدی از هویت و زبان فارسی را کشف می کنیم.
رضا بحرانی وی هدف از برگزاری این نشست ها را شناخت عمیق زبان و داستان های شاهنامه دانست و گفت: در این جلسات به کندی پیش می رویم و روی ریشه شناسی واژگان شاهنامه تمرکز می کنیم، از عجله در پایان کتاب پرهیز می کنیم. و تاکنون پس از ۶ سال به داستان «ایران و توران» رسیده ایم.
وی یکی از ویژگی های منحصر به فرد این نشست را نگاه علمی و عمیق یکی از اساتید زبان فارسی به واژگان شاهنامه اعلام کرد و گفت: وی از دانش زبان شناسی و آوایی تاریخی و همچنین ریشه شناسی استفاده کرد. از واژه ها، برای فهمیدن معنای واژه ها از دل زبان های اوستایی و فارسی. این رسانه را استخراج می کند.
بحرانی افزود: در دوره ای هستیم که هجوم واژه های بیگانه زبان فارسی را تهدید می کند و امروز واژه های زیادی وارد زبان شده است، در این میان شاهنامه خوانی و نشست های ادبی ابزار مقاومت فرهنگی است.
این شاعر اصفهانی تاکید کرد: شاهنامه خوانی باید از کودکی شروع شود و ضروری است خانواده ها کودکان را با داستان های شاهنامه مانند رستم و سهراب یا سیاوش آشنا کنند. این داستان‌ها علاوه بر جذابیت، ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی عمیقی دارند و یکی از راه‌های حفاظت از زبان هستند. فارسی برای حضور در این جلسات ادبی و شاهنامه خوانی، باید فرزندانمان را با شاهنامه آشنا کنیم و آنها را با این داستان کهن ایرانی به ویژه داستان های کودکان شاهنامه آشنا کنیم.
وی درباره اهمیت شاهنامه خوانی گفت: فارسی زبانی کهن و سرشار از واژه های کهن است که هر کدام بخشی از هویت ما را حمل می کنند. در فارسی حدود ۳۰۰ مصدر داریم که دیگر از آنها استفاده نمی کنیم و این واژه ها مهجور مانده اند، پس ارتباط ما با گذشته باید عمیق تر باشد. بودن

بحرانی با تاکید بر لزوم توجه متولیان فرهنگی به تقویت انجمن ها و تشکل های ادبی گفت: یکی از قوی ترین تشکل های ادبی کشور انجمن شاهنامه خوانی یاسوج است.
وی خاطرنشان کرد: در این انجمن که بیش از ۱۵۰ عضو دارد شاهنامه خوانی به زبان لری می شود و این گروه یکی از معتبرترین انجمن های شاهنامه خوانی کشور محسوب می شود.

ریشه شناسی واژه های فارسی در محافل شاهنامه خوانی اصفهان

استاد ادبیات فارسی، پژوهشگر و زبان شناس اصفهانی نیز با تاکید بر تأثیر شاهنامه در حفظ زبان فارسی اظهار داشت: فارسی از معدود زبان های جهان است که متون هزار سال پیش هنوز خواندنی و قابل فهم است.
یدالله میرزایی در گفت و گو با ایرنا، وی ویژگی خوب نشست شاهنامه خوانی در فرهنگسرای سبحان اصفهان را ریشه شناسی واژه های فارسی دانست و گفت: در این نشست هر واژه با ریشه شناسی در زبان باستان، اوستا و فارسی میانه بررسی می شود.
وی افزود: فارسی زبانی است که واژه های زیادی دارد و دهخدا تنها توانست ۲ میلیون کلمه از آن جمع آوری کند که البته کامل نیست. اگر افغانستان و تاجیکستان را نیز به آن اضافه کنیم، میلیون ها واژه خواهیم داشت که بر غنای زبان فارسی می افزاید.

میرزایی یکی از چالش های محافل شاهنامه خوانی اصفهان را نداشتن پشتوانه فرهنگی دانست و گفت: به دلیل نبود مکان مناسب، به ناچار برخی از این جلسات به صورت ماهانه یا در منازل اعضا برگزار می شود.

این استاد دانشگاه از شهرداری ها و مراکز فرهنگی خواست این حلقه ها را جدی بگیرند و از آنها حمایت کنند.

این زبان شناس برجسته اصفهانی همچنین به خانواده ها توصیه کرد که داستان های شاهنامه مانند رستم، سهراب و سیاوش را به فرزندان خود بیاموزند و به زبان ساده بخوانند تا فرزندانشان به زبان و ادبیات فارسی علاقه مند شوند.

میرزایی با اشاره به اینکه در قدیم داستان های شاهنامه لالایی کودکانه بود، تاکید کرد: حفظ شعر برای تقویت حافظه کودکان مفید است زیرا استعدادها را شکوفا می کند و رمز شکوفایی استعدادهای کودکان خواندن و حفظ شاهنامه است.

غفلت از تعلیم و تربیت از گنجینه شاهنامه

یکی از نویسندگان اصفهانی نیز غفلت از آموزش و تاریخ ادبیات به ویژه شاهنامه را یکی از چالش های فرهنگی و ادبی دانست و گفت: رادیو و آموزش و پرورش به ندرت به شاهنامه و ادبیات کهن می پردازند، در حالی که شاهنامه گنجینه داستان و داستان است. حکمت ناب که می توان از آن در قالب فیلم، سریال و برنامه های آموزشی استفاده کرد.

محمود غفاری وی با تاکید بر اینکه شاهنامه خوانی میراثی گرانبها برای آیندگان است، افزود: محافل شاهنامه خوانی حرکتی برای حفظ و گسترش زبان فارسی و چراغی است که با نور خود راه حفظ هویت و اصالت ایرانی را روشن می کند.

وی با اشاره به اهمیت شاهنامه در کشورهایی مانند تاجیکستان گفت: در سفرم به تاجیکستان با کودکان ۶ ساله آشنا شدم که بیشتر داستان های شاهنامه را حفظ بودند و در این کشور شاهنامه نگهداری می شود و به عنوان کتابی ارزشمند در قفسه خانه ها از واژه های فارسی در این کشور به خوبی استفاده می شود، واژه هایی که از زبان فارسی ما به فراموشی سپرده شده اند.

این نویسنده ادامه داد: در این روزگار که موبایل و دنیای مجازی بر زندگی ما سایه افکنده است، شاید شنیدن دوباره داستان های شاهنامه بتواند پلی به گذشته باشد که ریشه ما را محکم نگه دارد.

وی نقالی، قوالی، خوشنویسی، تذهیب و نقاشی را از هنرهای خوب و اصیل ایرانی دانست و گفت: آثار ماندگاری با موضوع داستان های شاهنامه در این رشته های هنری تولید و به جهانیان معرفی شده است و نشان می دهد که این کتاب نه فقط در مورد سرودن شعر و بزرگان ما روی این کتاب سرمایه گذاری کردند و چه هنرهای دیگری در این اثر خلق شده است.

نشست شاهنامه خوانی در حالی به پایان رسید که شامگاه با پارچه ارغوانش به سیاهی شب رسیده است، اما داستان کاموس کشانی همچنان ادامه دارد و در این عصر پر شتاب و در حال تغییر، این گردهمایی پژواک تلاشی ماندگار برای سربلندی است. از زبان فارسی است و به گفته اندیشمندان حاضر در این نشست، شاهنامه خوانی یکی از بهترین راه های تقویت ریشه و هویت ایرانی است.