شهریار؛ غزلسرایی که اوزان نیمایی را قبول نداشت

به گزارش روز سه شنبه خبرنگار کتاب ایرنا، سید محمد حسین بهجت تبریزی شاعر فارسی زبان آذری زبان به نام شهریار در سال ۱۲۸۵ هجری قمری در محله بازارچه میرزا نصراله تبریزی واقع در نزدیکی چای کنار به دنیا آمد. در سال ۱۳۲۸ هجری قمری که تبریز آبستن حوادث خونین مشروطیت بود، پدرش او را به روستای قیش قورشان و خوخناب منتقل کرد. دوران کودکی او در خانه پدری و در آغوش طبیعت و روستا گذشت و شعر حیدربابا زاییده آن خاطرات است. تحصیلات خود را در مدارس متحده و فیوضات و راهنمایی در تبریز و دارالفنون تهران به پایان رساند و وارد دانشکده پزشکی شد. ماجرای عشق آتشین و شکست خورده او که منجر به ترک تحصیل در رشته پزشکی در سال آخر شد، مسیر زندگی او را تغییر داد و دگرگونی های درونی او را به اوج معنوی خاصی رساند و به شعرهایش شور تازه ای بخشید. سرانجام پس از ۸۳ سال زندگی شاعرانه پربار در ۲۷ شهریور ۱۳۶۷ هجری شمسی درگذشت و بنا به وصیت خود در آرامگاه تبریز به خاک سپرده شد.

شهریار در آوازش فردی پیشرو بود

محمود مشتی وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه شهریار فردی سیاسی نبود و شعر بومی (ترکی) می گفت، افزود: شهریار اشعار عاشقانه و مذهبی زیادی سروده است. او فردی بود که در عرصه ادبیات ایران به ویژه در حوزه شعر و شعر کلاسیک نامی دارد و نامش در ادبیات منظوم ثبت شده است.

شهریار در منظر ادبیات ایران به ویژه در شعر شهرت دارد

به گفته این شاعر، شهریار در شعر پیشگام بود و دو زبانه شعر می گفت. شعر «حیدربابا» به زبان ترکی سروده شده است. به همین دلیل است که عاشیق ها (نوازندگان تار ترک) بیشتر از اشعار شهریار استفاده می کنند. حتی صمد بهرنگی به شهریار علاقه داشت.

این پژوهشگر درباره ارتباطی که شاعران زمان شهریار با او داشتند، توضیح داد: در مجالس ادبی با هوشنگ ابتهاج، سیاوش کسرایی، مفتون امینی و احمد شاملو رفت و آمد می کردند و این شاعران بسیار تحت تأثیر شهریار بودند.

جامعه شهریار را به عنوان یک غزل سرای خوب می شناسد

مویشادی با تاکید بر اینکه شهریار اوزن های نیما را قبول نداشت، ادامه داد: شهریار با نیما رابطه داشت اما اوزن های نیما را قبول نداشت و بیشتر غزل می نوشت. در کل جامعه او را به عنوان یک غزل سرای خوب می شناسد. او حتی در کتاب چهار جلدی «تاریخ تحلیلی شعر نو» نوشت. شمس لنگرودی تا جایی که من می دانم اسم شهیار نیست. به این دلیل که لنگرودی در این کتاب به افرادی که «شعر نو» سروده اند، پرداخته است.

این منتقد ادبی ادامه داد: در این کتاب، مهدی اخوان سوم و محمدرضا شفیعی کدکنی بحث هم شده، چون شعرهای تازه ای در بین آثارشان دارند. همچنین به حسین پژمان بختیاری به آن پرداخته نشده است، در حالی که نگاهی مدرن به شعر نیمایی دارد. احمد شاملو، سهراب سپهری، مهدی اخوان ثلاث در آثار خود مدرن هستند.

یدالله رویایی مانیفست حجم شعر را نوشت

مویشادی با اشاره به سابقه هزار ساله شعر کلاسیک درباره رابطه مخاطب امروز و نسل جوان با اشعار شهریار توضیح داد: اینکه مخاطب تا چه حد می تواند با اشعار یک شاعر ارتباط برقرار کند به پایگاه ذهنی و زبانی مخاطب بستگی دارد. شعرهای هم سن و سال من ایرج میرزا، میرزاده عشقی و عارف قزوینی خوانده اند، اما این روزها فضای اجتماعی پذیرایی نیست. به همین دلیل شعر فارسی از دهه ۴۰ به بعد تغییر کرد. شاهد این تغییرات در اشعار باشید رضا براهنی و ما احمد شاملو هستیم.

اینکه مخاطب بتواند با اشعار شاعر ارتباط برقرار کند یا نه، بستگی به پایگاه ذهنی و زبانی مخاطب دارد.

وی ادامه داد: یدالله یک رویا او شاعری نوگرا و از پایه گذاران شعر حجمی است، می توان گفت مانیفست شعر حجم را سروده است. به خصوص دهه ۲۰ و ۳۰ اوج این شکل از اقدامات است. نیما از این راه شروع کرد، شاملو ابتدا به نیما نزدیک بود، اما بعد از چند سال از شعر نیما فاصله گرفت و شعر خودش را سرود.

عشق نیمه کاره شهریار

میوستی با تاکید بر اینکه شهریار زندگی جالبی داشت، ادامه داد: او دانشجوی پزشکی بود و عاشق دختری ارمنی شد، اما دختر شاعر بیچاره را تنها گذاشت و با دیگری ازدواج کرد. شهریار به خاطر عشقی نیمه دل از تحصیل پزشکی منصرف شد. این داستان بسیاری از شاعران است.

این منتقد ادبی با اشاره به داستان زندگی حسین منزوی گفت: او در عشق هم شکست خورد و تنها زندگی کرد اما غزل های خوبی در حوزه خود داشت.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه تاکنون ۳۲ عنوان کتاب در زمینه شعر و نقد شعر تألیف و منتشر کرده است، ادامه داد: در حال تکمیل کتاب «بیوگرافی و خوانش ۳۰ شعر از ۳۰ شاعر معاصر» هستم.