علت اصلی مشکلات تنظیم بازار محصولات کشاورزی چیست؟

باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی – با توجه به نبود آمار و اطلاعات دقیق در بخش کشاورزی، با معضلات متعددی اعم از کمبود و مازاد تولید محصولات کشاورزی و مشکلات تنظیم بازار در بخش کشاورزی روبرو هستیم، درحالیکه برای ارتقای ضریب امنیت غذایی نیازمند اطلاعات دقیق در این حوزه هستیم که همواره مقام معظم رهبری بر دستیابی به آمار و اطلاعات دقیق در بخش کشاورزی تأکیدات بسیاری دارند.

چندی پیش حسین آهنی رئیس مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت جهاد به باشگاه خبرنگاران جوان گفته بود که اکثر آمارهای بخش کشاورزی بالای ۹۰ درصد دقت مکانی دارد و دغدغه ای نداریم. همچنین در خصوص کالاهای اساسی و کشت های پاییزه گندم، برنج، جو و کلزا بصورت سیستماتیک کنترل و رصد می‌شود و اعداد قابل قبول است که روی آن می توان برنامه ریزی کرد. این درحالی است که بسیاری از کارشناسان علت اصلی نوسانات بازار برنج و سیب زمینی در ماه های اخیر را نبود آمار دقیق بخش تولید اعلام کرد.

 اطلاعات آماری پایه اصلی برنامه ریزی هر کشوری است که متاسفانه در بخش کشاورزی اطلاعات پایه کافی نداریم، درحالیکه اگر آمار و اطلاعات دقیق در بخش کشاورزی داشته باشیم، از این رو تصمیمات درستی برای الگوی کشت و تنظیم بازار می‌توان اتخاذ کرد که دیگر با کاهش یا مازاد تولید و ضایعات و دورریز و در نهایت برهم خوردن نظم بازلر ردبرو نخواهیم بود.

آمارهای بخش کشاورزی قابل اتکا نیست

عطااللّه هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی با بیان اینکه آمارهای بخش کشاورزی قابل اتکا نیست، گفت: آمارهای بخش کشاورزی واقعی نیست که براین اساس نمی توان ادعا کرد که آمار دقیق سطح زیرکشت، نوع کشت، میزان تولید دارد چراکه آمایش سرزمین در کشور اجرا نشده است.

به گفته وی، یکی از موارد اصلی اجرای طرح ها در بخش کشاورزی داشتن آمار صحیح است. به عنوان مثال اولین شرط سند ملی الگوی کشت داشتن آمار صحیح و دقیق بود که متاسفانه بی اثر ماند.

هاشمی ادامه داد: اگر در داخل کشور امکان دستیابی به ارائه آمار و اطلاعات دقیق وجود ندارد، باید از اطلاعات خارجی نظیر ماهواره ها و … استفاده کرد.

عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی با بیان اینکه آمار و آمایش سرزمین مناسب و سطح زیرکشت در دست نداریم، افزود: در سرشماری کشاورزی، آمارها خوداظهاری است و سندیتی ندارد. درحالیکه با استفاده از تجربه و تکنولوژی دیگر کشورها می توان برای آمایش واقعی سرزمین استفاده کرد و در نهایت همین امر موجب شده آمار درستی از سطح زیرکشت و تولید در اختیار نداشته باشیم.

به گفته وی، نبود آمار و اطلاعات دقیق بخش کشاورزی منجر به کاهش یا افزایش تولید و ضایعات بالای محصول شده است که براین اساس امکان اجرای الگوی کشت و کشت قراردادی وجود ندارد.

هاشمی با بیان اینکه نبود آمار و اطلاعات دقیق به بخش کشاورزی آسیب می زند، افزود: دولت و حاکمیت یکبار برای همیشه باید موضوع آمار را ساماندهی کند چراکه در هیچ یک از بخش های تولیدی آمار درستی در اختیار نداریم که بدلیل مازاد یا کمبود محصول، سردرگمی در تولید ایجاد می شود.

این مقام مسئول با بیان اینکه اجرای آمایش سرزمین یکی از راهکارهای دستیابی به آمار و اطلاعات دقیق است، افزود: اجرای آمایش سرزمین نباید بصورت جزیره ای باشد و تازمانیکه یکپارچه نباشد و بعد از اجرا، هرساله راست آزمایی صورت نگیرد، نوسانات مثبت و منفی ادامه خواهد داشت.

عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: طرح کاداستر بصورت ناقص اجرا شد که براین اساس قابل اتکا نیست، هیچ کس نمی تواند ادعا کند که آمار واقعی در اختیار دارد چراکه آمار واقعی برپایه واقعیت ها باید باشد. گفتنی است سرشماری بخش کشاورزی به رغم هزینه های بالا قابل اتکا نیست چراکه کشاورز بدلیل عدم اطمینان خوداظهاری دقیق نیست و تنها بواسطه منافع بخشی کاری انجام می دهد. گفتنی است آمارهای سرشماری اخیر صحت ندارد و با راست آزمایی می توان صحت و سقم آن را ثابت کرد و با استفاده از تصاویر ماهواره ای باید بررسی های لازم را انجام داد.

در طول سال بارها شاهد برهم خوردن نظم بازار محصولات اساسی سبد خانوار و مشکلات متعدد برای جامعه حقوق بگیر و اقشار متوسط و ضعیف جامعه هستیم که بسیاری از کارشناسان، نبود آمار صحیح و دقیق تولید و عدم برنامه صحیح از سوی متولی امر را علت این نابه سامانی ها و نوسانات قیمت مطرح می کنند.

ارائه آمار و اطلاعات دقیق شرط تنظیم بازار محصولات کشاورزی

بخش کشاورزی به سبب امنیت غذایی از اهمیت بسیاری برخوردار است و امروزه در دنیا حکمرانی برمبنای داده‌ها انجام می‌شود چراکه اگر داده ها موجود نباشد، مبدا و مقصد برنامه ها مشخص نخواهد بود و در نهایت با مشکلات متعددی در بخش کشاورزی و تنظیم بازار اقلام اساسی روبرو خواهیم بود. 

در ادامه رضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی گفت: کلیه محصولات تولیدی جالیزی تابع شرایط جوی است که با بروز حوادث غیر مترقبه سرمای هوا، سیل و … بدلیل آنکه محصولات یکساله است، نمی توان پیش بینی راجع به تولید داشت. اما در خصوص محصولات باغی آمار و ارقام دست وزارت جهاد به عنوان متولی امر است.

به گفته وی، وزارت جهاد به عنوان متولی امر باید در استان های مختلف برمبنای آمار تعداد درختان و سطح باغات و همچنین هواشناسی منطقه در صورت نداشتن سرمازدگی و مبارزه با آفات می توانند برآوردی از تولید داشته باشند و برمبنای آن برنامه ریزی کنند، اما اینکه در اتاق های دربسته میزان باغات و تولید را اعلام کنند، آمار تخمینی است که هیچ گاه به نتایج درست نمی رسند که براین اساس آمار تولید بدرستی مشخص نمی شود.

نورانی با اشاره به راهکار تنظیم بازار محصولات کشاورزی گفت: مسئولان وزارت جهاد یکبار برای همیشه باید آمار دقیق  تولید داشته باشند تا بتوان برنامه ریزی مناسبی داشت، درحالیکه آمارها برمبنای حدس و گمان اعلام می شود و زمانیکه دچار بن بست می شویم، اعلام می شود که آمارها اشتباه دادند.

ارائه آمار و اطلاعات شفاف در بخش کشاورزی می‌تواند منجر به بهبود امنیت غذایی کشور شود، براین اساس سیاست‌گذاری در کشور نیازمند آمار و اطلاعات شفاف است که بدون آن نمی‌توان مدیریت درستی داشت.