علیه اخبار جعلی متحد شویم

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، نشست تخصصی نقد و بررسی کتاب «دستکاری در رسانه های اجتماعی» روز یکشنبه با حضور هادی خانیکی استاد علوم ارتباطات، حسین زمامی معاون توسعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد. رضا نوروزپور معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. بشیر معتمدی، عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و مترجمان کتاب (عباس رضایی ثمرین و رسول صدر آهنگ) در دفتر مطالعات رسانه برگزار شد. برنامه ریزی.

خانیکی اضافه کرد: در ارتباطات، بستر بسیار مهم است و بافت ما جامعه ای ناشاد است. بخشی از نارضایتی طبیعی و همگانی است و به دلیل تغییرات جنسیتی، جمعیتی، نسلی و آموزشی در جامعه به وجود آمده است. اما در کنار این نارضایتی، بخشی از جامعه احساس نابرابری می کند و می بیند که در آموزش، شغل، سیاست و اقتصاد بی عدالتی وجود دارد.

وی ادامه داد: آیا رسانه ها بی عدالتی را بازتولید می کنند و اجماع را تایید و مهندسی می کنند یا برای ایجاد رضایت تلاش می کنند؟ در هر دو اثر این مترجمان، هسته مرکزی آنها ضرورت روی آوردن به سمت تولید رضایت واقعی است. علاوه بر فیلترهای قبلی، این کتاب فیلتر دیگری به نام فیلتر یارانه اضافه می کند.

خانیکی گفت: همه ما از خواسته های مردم صحبت می کنیم. اما ما نمی دانیم این افراد چه کسانی هستند. آیا این افراد متکثر خودمان است یا مردمی مستقل از ما وجود دارد؟

وی با اشاره به اهمیت سواد رسانه ای گفت: من نگران برداشت های سواد رسانه ای هستم. یعنی ما صاحب حقیقت هستیم و دیگران نمی فهمند؟ یا سواد رسانه ای یعنی درک این موضوع که مخاطبان ما بیشتر و بهتر از ما می فهمند؟

من دولتمرد نیستم، اما دوست دولت هستم

خانیکی با بیان اینکه من دولتمرد نیستم اما حامی دولت هستم گفت: وظیفه دارم به دولت کمک کنم. توصیه من این است که مراکز پژوهشی رسانه به عنوان نهادهای میانجی، موضوعات مختلف مطرح شده در این جلسه را به جامعه علمی و حاکمیتی ارجاع دهند.

این استاد دانشگاه جامعه پلتفرم را در امتداد جامعه شبکه ای دانست و گفت: در جامعه شبکه ای ارتباطات از بالا به پایین به ارتباط افقی تبدیل شده و هر فردی معنادار است. از نظر تئوری دوره تئوری های تزریقی را پشت سر گذاشته ایم. رسانه ها دیگر نمی توانند هر چه می خواهند القاء کنند. رسانه های جمعی پیام را تولید کردند و به مخاطبان رساندند. سپس وارد جامعه شبکه ای و جامعه پلتفرم شدیم.

وی افزود: در جامعه پلتفرم، دستکاری آنقدر زیاد شده که باید در مقابل اخبار جعلی متحد شویم. اما اخبار جعلی تنها توسط فناوری ایجاد نمی شود. جامعه ناراضی و بسته مستعد اخبار جعلی است. از درون سیاست بسته اخبار جعلی و فرهنگ زیرزمینی می آید. دسترسی به داده ها تحت تأثیر وضعیت اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است.

خانیکی ادامه داد: مخاطبان فعال جامعه شبکه ای در حال تبدیل شدن به مخاطبان منفعل و بی دفاع هستند. پیشرفت های تکنولوژیکی که منجر به افتتاح شد، جامعه پلتفرم را شکل داده است. در بخش فناوری باید ببینیم با روبات ها چه می کنند. اما مهمتر این است که ببینیم مردم و جامعه چه می کنند. در تکنولوژی گیر نکنید و فرهنگ، سیاست، جامعه و اقتصاد را فراموش نکنید. چون موثرتر هستند.

درمان بسیاری از دردها شفافیت است

حسین تعظمیمعاون توسعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در سخنانی گفت: شبکه های اجتماعی و رسانه های جمعی دو پارادایم متفاوت هستند. نظریه ها در پارادایم تعریف می شوند و هر یک از این رسانه ها پارادایم و نظریه خاص خود را دارند. مثلاً در پارادایم رسانه های جمعی ما با توده ها طرف هستیم و رسانه ها امکان تأثیرگذاری بیشتر را دارند. در پارادایم رسانه های اجتماعی، ما دیگر چیزی به نام دروازه بان نداریم. اگر بخواهیم با اصول حاکم بر رسانه های سنتی برای شبکه های اجتماعی سیاست گذاری کنیم، با اختلال مواجه خواهیم شد.

وی افزود: به نظر من دوای بسیاری از دردها شفافیت است. شفافیت یعنی قابل پیش بینی بودن. در محیط رسانه های جدید کار با نام مستعار آسان است. در این صورت مسئولیت کاهش می یابد. هر چه بیشتر شفافیت را ترویج کنیم، نگرانی از بی مسئولیتی کمتر می شود.

محاسبه تبلیغات و ایجاد دوقطبی در جامعه

نوروزپور وی در ادامه مراسم با بیان اینکه تبلیغات رایانه ای ذهن و قلب مخاطبان را دستکاری می کند، گفت: همانطور که در این کتاب آمده است، طراحان محتوا یک حباب فیلتر ایجاد می کنند تا مخاطب فقط به آنچه دوست دارد برخورد کند. به این فرآیند محفظه اکو، واقعیت موازی و سوگیری تایید نیز گفته می شود. تبلیغات محاسباتی به گونه ای محاسبه می کند که یک نفر کار مورد نظر را در زمان مورد نظر طراح انجام دهد.

وی تبلیغات محاسباتی را شبیه به داستان شیر و خرگوش و مولوی دانست و گفت: در آن داستان، خرگوش واقعیتی موازی، اتاقک پژواک، حباب فیلتر و اخبار جعلی را برای شیر ایجاد می کند. چون شیر هر چیزی را که خرگوش می گوید باور می کند.

نوروزپور افزود: یکی از آثار منفی تبلیغات محاسباتی ایجاد دوقطبی در جامعه است. در این شرایط وحدت ملی قربانی می شود و مراجع فکری از بین می رود. جامعه در حال رسیدن به نقطه ای است که ممکن است با یک تلنگر به پایین برود.

راه حل این است که به دوران قبل از رسانه های دیجیتال برنگردیم

عباس رضایی ثمری در ادامه نشست، یکی از مترجمان کتاب، کتاب را حاصل یک تحقیق فراملی در ۹ کشور دانست و گفت: در گذشته اکوسیستم سنتی اطلاعاتی داشتیم و این انتقاد وجود داشت که اینها دارند. به ابزار قدرت و شرکت های بزرگ تبدیل شوند. با ظهور رسانه های مدرن، انتظار می رفت که انحصار شکسته شود. کم کم به دلیل ایرادات ذاتی پلتفرم ها، نابرابری برای هدایت گفتگوها ایجاد شد. دستکاری افکار عمومی در اینجا اتفاق افتاد.

وی با تاکید بر اینکه نوعی آلودگی اطلاعاتی وجود دارد، تصریح کرد: حجم زیادی از اطلاعات درست و نادرست به گونه ای در هم تنیده شده است که تشخیص آن مشکل می شود. امروز ما با الگوریتم های هوشمندی طرف هستیم که اطلاعات را دستکاری می کنند. در این پلتفرم ها مشخص می شود که به چه موضوعاتی علاقه دارید و این نوع حباب اطلاعاتی تولید می شود. در این شرایط هرگونه تلاش برای ایجاد همبستگی سرکوب می شود. موضوع بعدی تضعیف اعتماد اجتماعی است. وقتی شهروندان در معرض اطلاعات متناقض قرار می گیرند، بدبینی گسترده ای در کشور شکل می گیرد.

رضایی ثمرین با یادآوری اینکه تجربیات کشورهای مختلف در این کتاب گنجانده شده است، گفت: راه حل این است که به دوران قبل از رسانه های دیجیتال برنگردیم. کشورهای مختلف کمپین های چند وجهی را به عنوان راه حل طراحی کردند. مثلاً تریبون ها در چارچوب قوانین پاسخگو بودند. همچنین، کمپین های تأیید باید گسترش یابد.

گزارش کردن ایرنااین نشست به بهانه چاپ سوم کتاب «دستکاری در رسانه های اجتماعی» نوشته فیلیپ هاوارد و ساموئل وولی که با همکاری مؤسسه همشهری و دفتر مطالعات و برنامه ریزی رسانه به چاپ سوم رسیده است، برگزار شد. عنوان “مهندسی فکر در عصر دیجیتال”.