فال حافظ یا حال حافظ 

رضا اسماعیلی وی به مناسبت روز حافظ در گفت و گو با خبرنگار معارف ایرنا گفت: حافظ آیینه «خودشناسی»، پاسخ به «هستی و آنچه هستیم» و سند هویت «ایرانی-اسلامی» ماست. . شعر حافظ تجسم هنری اراده ملتی فرهنگ‌محور و بشردوست است که نه تنها به مدد ارزش‌های والای فرهنگی و انسانی در برابر تهاجم وحشیانه مغول سر تعظیم فرود نمی‌آورد، بلکه روح وحشی مردم را رام می‌کند. ایلخانی مغول در نسیم نوازشگر فرهنگشان و آنها را تسلیم می کند.

وی افزود: حافظ انعکاس امیدها و آرزوها و طنین فریادی در گلوی شکسته ملتی است که در میان فتنه استوار و راست ایستاده است. حافظ نمونه کامل انسانی است که همه قابلیت ها و ظرفیت های انسانی او به یاری ذات پاک خداوند به فعلیت رسیده است; فردی که تجسم کامل کرامت، شخصیت و عزت نفس است. «گرچه فقرم غبارآلود است، شرم بر همنوعم؛ اگر از چشمه خورشید آب بیشتر بنوشم، عاشقان را آتش دوست می دارد؛ چشمانم خسته است و چشمه کوثر را می نگرم.

نویسنده مجموعه شعر «بر بال های ققنوس» گفت: حافظ آینه بی غباری است که با حسرت در آن می نشینیم و «خود آرمانی» خود را تماشا می کنیم. آدم کاملی که امروز نیست و زیر خرابه های تاریخ مدفون است. در واقع حافظ حافظ تصویر ایده آل انسان است که دوست داریم شبیه او باشیم، اما به هر دلیلی نیستیم. فردی موحد، آزاد اندیش، صلح طلب، حقیقت خواه، عدالت خواه، سلوس ستیز، پارسا، سخاوتمند، راستگو، مردم مدار، متدین و بردبار.

وی ادامه داد: برای شناخت این قله سر به فلک کشیده شعر و ادب فارسی و درک ظرایف انسانی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، وحیانی و قرآنی غزلیات خود به عنوان نمادی از آزاد اندیشی، حقیقت جویی و سلوس ستیزی، و انسانی که در تمام عمرش در پی روشنگری و هموار ساختن راه «اجتهاد» در دین بود، ای کاش «برنامه ای نو آغاز کنیم» و به جای پایبندی به «فال حافظ» که شوخی بیش نیست، به دنبال پیوستن به “وضعیت حافظ”.

روح قرآن در جان غزلیات حافظ جاری است

اسماعیلی در پاسخ به این سوال که چقدر از اشعار حافظ به آیات و روایات قرآنی اختصاص دارد، تصریح کرد: با توجه به مراجعه مستقیم و غیرمستقیم به قرآن و آیات قرآن و انتخاب تخلص حافظ. «تأثیر حضرت حافظ بر قرآن ازهر من الشمس و نیازی به دلیل ندارد. قرآن را حفظ کرد و قرآن را در ۱۴ روایت تلاوت کرد. «عشق تو به گریه می رسد، مثل خود حافظ؛ قرآن را بارها و بارها بخوان، در روایت چهاردهم» یا «بهتر از شعر تو ندیدم حافظ؛ به قرآنی که درونت داری». از این رو، روح قرآن در جان و جهان غزلیات حافظ جاری است.

وی افزود: اینکه ما حضرت حافظ را «لسان الغیب» می نامیم نیز بهترین دلیل بر انسانیت و ارتباط ایشان با قرآن است. چنانکه در بیتی می فرماید: «سحرخیز و سلامتی طلبی حافظ؛ هر چه کردم، همه را از حکومت قرآن کردم». تأثیر حافظ از قرآن گاه مستقیم و با استفاده مستقیم از متن آیات و روایات و گاه غیرمستقیم و با اشارات شاعرانه است. «حافظه در کنج فقر و خلوت شب های تاریک؛ چه شد تا دعا و درس قرآن گرفتی، شیطان از آن مردمانی که قرآن می خوانند می گریزد.

شاعر برگزیده کنگره های شعر دفاع مقدس افزود: حافظ با آمیختن ظرایف و لطایف قرآنی با حکمت حکیمانه در جایگاه یک مسلمان اصیل و روشن بین غزلیات ناب و بی نظیری خلق کرده است. «در میان اولیای عالم، بنده ای جمع نکرد؛ لطایف حکمی با نکات قرآنی»

تنها راه نجات از نگاه حافظ

اسماعیلی در پاسخ به این سوال که بیشتر اشعار قرآنی حافظ به کدام یک از آموزه ها و آموزه های دینی اختصاص دارد، اظهار کرد: حضرت لسان الغیب حافظ شیرازی که در مکتب قرآن و عترت و از عارفان صلی الله علیه و آله و سلم بوده است. حقیقت، رمز سعادت و رستگاری جامعه اسلامی است. آن را ایمان حقیقی و عمل صالح می داند.

وی افزود: این اعتقاد اصل کلام الهی است; آنجا که خداوند می فرماید: «وَ أَنْ أَرْضَ الْعَیْمِ الْإِنْسانِ یُؤْمِنُونَ وَعَمْلُوا الصَّالِحَاتِ وَ الْحَقِّ وَ صَدَاءُ الْحَسَابِ». قسم به عصر، آن شخص زیانکار است. مگر کسانى که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند و یکدیگر را به حق و صبر سفارش کردند.» از نظر حافظ تنها راه نجات انسان از برزخ غم و اندوه و افسردگى و ناامیدى و رسیدن به سر منزل مقصود سعادت است. رستگاری و صلح در دنیای پرتلاطم کنونی عمل صالح است.

این پژوهشگر ادبی افزود: حافظ بر این اعتقاد اصرار دارد که در سایه عمل صالح می توان بر سختی ها و ناملایمات روزگار غلبه کرد و به سعادت رسید. به گفته وی که مسلمانی بصیر و آگاه به دین است، گناه تنها ترک نماز و روزه نیست. بلکه بزرگ ترین گناهان در چشم و دل حافظ «نفاق و زهد و هتک حرمت» است که چون طاعون بر جان انسان ها می افتد و موجب انحطاط و انحطاط و سقوط اخلاقی و معنوی جامعه می شود.

برایت در راه رستگاری آرزوی موفقیت دارم؛ خود را به فسق فخرفروشی و زهد نفروش.

گرچه این کلمه برای واعظ شهر نباید آسان باشد; تا ریا نشود و سالوس مسلمان نشود

آتش زهد و نفاق خرمن دین را خواهد سوزاند; حافظ این عبای پشمینه را بینداز و برو

آنها به لطف خدا در میخانه حبس شدند. تا در خانه فریب و ریا را بگشاید

بادنشومی که ریاکار نبود. بهتر از زهدی که در آن ریاست دارد

حافظه می خورد و رندی و شاد باش، اما; قرآن را مانند دیگران فریب ندهید».

وی افزود: حافظ در بیشتر غزلیات خود از منظر یک مسلمان بصیر، مجتهد و دردمند به نقد و تشخیص علمی رفتار دینی برخی از مسلمانان اسمی و ثبت شده زمان خود می پردازد و با لحنی طنز به آن می پردازد. عمداً رفتار مذهبی مردم متدین و متدین عصر خود را توصیف می کند. اصلاح طلبی زیر سوال می رود.

مشتری اصلی شعر آیینی کیست؟

در پاسخ به این سوال که چرا اکثر سخنرانان و مداحان در منبر و هیئت کمتر به اشعار الهام گرفته از قرآن و روایات اهل بیت به ویژه حافظ می پردازند، گفت: یکی از دلایل انحطاط شعر آئینی و آیینی عصر ما، به ویژه شعر شعر اصالت و رسالت دین، افراط و تفریط جامعه قاریان و قاریان اهل بیت (علیهم السلام) در توجه به خواسته های عام (نه خاص) است. ) مشتری.

عضوهیئت مدیره انجمن قلم ایران افزود: مشتری عام شعر آیینی تنها با «گریه کردن» سیر می شود، اما مشتری خاص می خواهد از خانه گریه دری به ملکوت «نگاه» بگشاید و دریابد حقیقت دین اما برخی از اعضای هیأت با شعار «چیزی که تو می خواهی» تنها به دنبال جلب رضایت عمومی مشتریان هستند.

وی افزود: متأسفانه بسیاری از ما فراموش کرده ایم که مشتری اصلی شعر آیینی خدا و اهل بیت پیامبر هستند و تایید و رضایت آنان باید قبل از هرکس مورد توجه شاعران و مداحان باشد. وقتی مشتری خداست، جلب لطف دیگران و درخواست آرامش از غیر خدا پذیرفته نیست.

این منتقد ادبی ادامه داد: اگر مداح اهل بیت از خانه «خودبزرگ بینی» بیرون بیاید و با نیت پاک در این راه گام بردارد و هدفش تبلیغ معارف توحیدی و تربیت و تزکیه باشد، قطعا نصیبش خواهد شد. درود از پیامبر اکرم و سلسله کرامت. دریافت خواهد کرد، چنانکه حضرت لسان الغیب حافظ شیرازی می فرماید: «به شرط مزد بنده گدا مباش، که خود خواجه روش تربیت غلام را می داند».

ترویج سنت حافظ خوانی در خانواده ها

اسماعیلی درباره ترویج اشعار حافظ در جامعه به ویژه برای جوانان گفت: این رسالت بزرگ در درجه اول بر دوش نهادهای آموزشی به ویژه آموزش و پرورش و وزارت علوم و سایر نهادهای فرهنگی است.

وی افزود: اولین قدم در معرفی قله های شعر و ادب فارسی باید از آموزش و پرورش آغاز شود. خانواده ها نیز باید برای رسیدن به این هدف تلاش کنند. احیای سنت هایی مانند فردوسی خوانی، مثنوی خوانی و حافظ خوانی در خانواده ها می تواند زمینه ساز تحقق این امر باشد. البته رسانه های گروهی و مطبوعات نیز در برخورد با این موضوع رسالت بزرگی دارند.