قهوه عربی و آداب قهوه نوشی با دله به همراه طرز تهیه آن

نوشیدنی که امروزه به عنوان قهوه عربی شناخته می شود در واقع از دانه های تازه قهوه تهیه می شود. قهوه عربی یکی از معدود قهوه هایی است که از ترکیب ادویه های مختلف تهیه می شود که رایج ترین آنها هل است. میخک، زنجبیل و زعفران نیز بر اساس آداب و رسوم مناطق مختلف قابل استفاده است. شیر یا شیرین کننده هایی مانند شکر اغلب در قهوه عربی استفاده نمی شود. بنابراین، این قهوه را می توان با خرما، میوه های خشک یا سایر غذاهای شیرین سرو کرد. به طور کلی قهوه عربی طعم و عطری تند و تلخ با طعم ادویه هایی مانند هل و زعفران دارد.

معمولا در یمن و خلیج فارس از هل و زعفران برای تهیه این قهوه استفاده می شود. در برخی از مناطق شبه جزیره عربستان، قهوه ساده با دانه های تازه برشته شده بدون مواد افزودنی دم می شود. این تفاوت ها نشان می دهد که قهوه عربی فقط یک نوشیدنی نیست. بلکه یک تجربه فرهنگی و اجتماعی است که ممکن است در هر منطقه و مراسم کمی متفاوت باشد.

در ادامه این مطلب از آموزشگاه باریستای Asses Chef تا طرز تهیه قهوه عربی در مورد فرهنگ، آداب و رسوم نوشیدن قهوه و ابزار سنتی صحبت خواهیم کرد.

دله و فنجان: ابزار آیینی برای سرو قهوه عربی

قهوه عربی به طور سنتی در ظرفی به نام قلب یا دولچه مسی سرو می شود؛ قوری فلزی با دهانه باریک و طراحی خاص که برای کنترل جریان قهوه در هنگام سرو ساخته شده است. فنجان های قهوه عربی شکلی کوچک، بدون دسته و ظریف دارند.

یکی از مهمترین اصول آداب نوشیدن قهوه میزان پر شدن فنجان فقط یک فنجان قهوه عربی است یک سوم حجم آن پر می شود پرکردن بیش از این مقدار نشانه بی توجهی به آداب مهمان نوازی در آداب و رسوم سنتی تلقی می شود.

آداب سرو و نوشیدن قهوه عربی با دل

در فرهنگ نوشیدن قهوه عربی، قهوه با کلمات نیست، بلکه با رفتار، نظم و سکوت منطقی است. هر حرکتی در آیین سرو قهوه عربی پیامی روشن دارد. پیامی که بدون نیاز به گفتگو بین میزبان و مهمان رد و بدل می شود.

نقش ساقی: حامل نظم و احترام

سرو قهوه عربی به عهده شخصی است که در روایات خلیج فارس نامیده می شود متصدی بار شناخته شده است ساقی نه تنها مسئول ریختن قهوه است، بلکه نماینده میزبان و حافظ نظم مجلس است. او قهوه را در گاری حمل می کند و در حالی که ایستاده است فنجان مهمان را پر می کند. بدون اینکه حرفی بزند یا باعث ایجاد مزاحمت برای مجلس شود.

مقدار قهوه ریخته شده در فنجان عمداً کم است، معمولاً یک چهارم تا یک سوم فنجان، زیرا در این آیین، اعتدال نشانه ادب است این است، عدم توجه است.

در هنگام ریختن قهوه، تماس ملایم فنجان با بدنه قهوه ساز صدای ملایمی ایجاد می کند. این صدا نشانه محترمانه ای برای اطلاع مهمان است; مخصوصاً وقتی مهمان در حال صحبت است. حتی صدا در این فرهنگ جایگزین کلمات خواهد بود

سفارش، موقعیت و انتخاب ساقی

ساقی باید اولویت های اجتماعی و عرفی آگاهی کامل داشته باشید؛ اینکه کدام مهمان قهوه را شروع می کند و چگونه سرو می شود تصادفی نیست. وضعیت سنی، موقعیت خانوادگی و موقعیت اجتماعی در این ترتیب نقش دارند.

در این چارچوب برخی از نقش ها نانوشته هستند. مثلاً اگر پدر و فرزندی در یک گروه باشند، پدر ساقی نمی شود. همچنین در گروه برادران معمولا این مسئولیت به عهده می باشد برادر بزرگتر این قوانین بازتابی از احترام نسلی و ساختار سنتی خانواده است.

آداب نوشیدن: گفتگو با حرکت

مهمان یک فنجان قهوه می خورد دست راست به همین ترتیب دریافت می کند و می نوشد. در این فرهنگ، گذاشتن فنجان روی زمین یا کنار دست، عملی خنثی نیست. بلکه نشانه داشتن خواسته یا درخواست از میزبان تلقی می شود.

پس از نوشیدن، فنجان به ساقی برگردانده می شود. اگر مهمان بخواهد قهوه بیشتری بنوشد، فنجان را بدون حرکت خاصی پس می دهد. اما اگر قبل از دادن فنجان کمی به چپ و راست تکان دهد، این حرکت ساده پیامی واضح دارد: “به اندازه کافی”.

این زبان جنبش ریشه تاریخی دارد. در گذشته برای حفظ محرمانه بودن مکالمات مهم، از افراد ناشنوا برای میزبانی استفاده می شد. تکان دادن فنجان راهی امن و بی صدا برای انتقال خواسته های مهمان بود. رسمی که تا امروز باقی مانده است.

فنجان ها و معانی پنهان آنها

در سنت قهوه عربی، هر فنجان نام و معنای خاص خود را دارد:

• جام اول الحیف: جام افتتاحیه، نشانه قبولی و ورود به مجلس
  
• جام دوم الذیف: جام مهمان، نماد احترام و استقبال
  
• جام سوم الکایف: فنجان لذت و رضایت
  
• جام چهارم السیف: جامی نمادین با بار تاریخی که امروزه به ندرت سرو می شود
  

این نام ها نشان می دهد که قهوه عربی نه تنها یک نوشیدنی است، بلکه روایتی آیینی از رابطه میزبان و مهمان است

مواد لازم برای تهیه قهوه عربی

• ۵۰۰ میلی لیتر آب
  
• ۲ قاشق چایخوری پودر هل سبز تازه آسیاب شده
  
• ۴ قاشق چایخوری قهوه با برشته روشن و رنگ طلایی
  
• ۲ قاشق چایخوری قهوه برشته سبکتر (مثل یک ترکیب بلوند)
  
• زعفران ۴ رشته
  

روش سنتی تهیه قهوه عربی

1. آب را در یک قابلمه کوچک به جوش بیاورید.
   
2. پس از رسیدن به نقطه جوش، حرارت را خاموش کنید.
   
3. هل و قهوه را به آب اضافه کنید و قابلمه را کمی بچرخانید.
   
4. اجازه دهید مخلوط حدود اجازه دهید ۳ دقیقه دم بکشد.
   
5. همزمان فلاسک یا فلاسک را با آب جوش گرم کرده و خالی کنید.
   
6. در صورت نیاز، قهوه را تا نزدیک به نقطه جوش گرم کنید. قهوه عربی باید همیشه گرم سرو کنید.
   
7. قهوه را از صافی رد کنید و در فلاسک یا فلاسک بریزید.
   
8. زعفران را اضافه کنید و بقیه مواد صاف شده را دور بریزید.
   

ترجیحات خانوادگی و تنوع منطقه ای

با وجود چارچوب های رایج، نسبت قهوه، هل و زعفران در قهوه عربی از خانواده ای به خانواده دیگر متفاوت است. برخی از هل بیشتر استفاده می کنند، برخی زعفران را حذف می کنند و برخی از ترکیب دانه های قهوه با درجه های مختلف برشته استفاده می کنند.

در برخی خانه ها هنوز بو دادن دانه های قهوه سبز در خانه انجام می شود؛ روشی که ریشه در سنت های قدیمی منطقه دارد.

ابزار سنتی و مدرن در تهیه قهوه عربی

امروزه علاوه بر قلب های سنتی از فلاسک های حرارتی برای نگهداری قهوه عربی استفاده می شود. بسیاری از این فلاسک ها از شکل قلب الهام گرفته شده اند. با این حال توصیه می شود که فلاسک منحصراً برای قهوه عربی استفاده شود زیرا عطر هل و زعفران به راحتی در بدن آن باقی می ماند.

خلاصه

قهوه عربی ترکیبی از ذوق، آیین و معنا. دانستن نحوه تهیه و سرو آن به باریستاها نه تنها مهارت فنی، بلکه درک عمیق تری از فرهنگ قهوه در خاورمیانه را نیز می دهد. دله، فنجان و قهوه عربی هر کدام بخشی از یک روایت هستند که مهمان نوازی را به زبان قهوه بیان می کنند.

منبع: تهیه قهوه عربی و آداب نوشیدن قهوه با قاشق