مدیر موسسه اطلاعات: ادبیات، هویت ایرانی را حفظ می‌کند/ علومی به این مساله توجه خاص داشت

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، گرامی‌داشت زنده‌یاد محمدعلی علومی امروز ۱۳ تیر ۱۴۰۳ در موسسه اطلاعات برگزار شد.

سیدعباس صالحی مدیر موسسه اطلاعات، نیکنام حسینی‌پور مشاور صندوق هنر، اسماعیل امینی، رضا رفیع و یوسف علیخانی مدیر نشر آموت از جمله حاضران در این رویداد بودند.

اسطوره‌ها در رنج‌ فردی و جمعی پناهگاه ایران بودند

سیدعباس صالحی با بیان اینکه زنده یاد علومی شمع محفل ادیبان بودند، گفت: نمی‌توانم نزدیکی بی‌واسطه از او داشته باشم. روایت من برداشت از آثار اوست.

مدیر موسسه اطلاعات با اشاره به اینکه علومی در حوزه‌های مختلف فعالیت کرده است، ادامه داد: او پژوهشگر فرهنگ عامه ایران، منتقد، داستان‌نویس بود. اگر به زندگی علومی توجه کنیم، در سال ۱۳۵۸ یعنی در ۱۸ سالگی این نوجوان وارد تهران و وارد دانشکده حقوق و علوم سیاسی می‌شود.

تاریخ ایران سال‌ها سرشار از قصه است. قصه ایران را ساخته و پرداخته است، این نکته مهمی است که علومی از این منظر به هویت ایرانی توجه می‌کندبه گفته او با توجه به رشته تحصیلی علومی و وضعیت دانشگاه تهران در سال ۵۸ بحث افول و زوال هویت ایرانی مطرح می‌شود. هویت ایرانی در دهه ۵۰ بسیار پر دغدغه است. باید توجه داشت به هویت ایرانی چگونه نگاه می‌شود.

صالحی با اشاره به اینکه علومی به این نتیجه رسید که ادبیات می‌تواند هویت ایرانی را حفظ کند، افزود: در بخش ادبیات ایران، قصه ایرانی جان مایه این صیانت است. تاریخ ایران سال‌ها سرشار از قصه است. قصه ایران را ساخته و پرداخته است، این نکته مهمی است که علومی از این منظر به هویت ایرانی توجه می‌کند.

مدیر موسسه اطلاعات با بیان اینکه اسطوره‌ها هستند که در رنج‌های فردی و جمعی پناهگاه ایران بودند، افزود: این مساله تصویر و ورودی بحث نشان می‌دهد، علومی در دانشگاه به منابع قصه ایران توجه می‌کند. توجه به شاهنامه‌پژوهی و طنز از این منظر اتفاق می‌افتد، به همین دلیل است که در میراث مکتوب می‌توانیم قصه ایرانی را کشف کنیم و در این بخش به میراث ایران برسیم.

صالحی افزود: توجه علومی به فرهنگ عامه از این منظر است که می‌توانند تاریخ قصه‌گویی را بازگویی کنند. علومی می‌خواست نشان دهد ادبیات داستانی از قصه ایرانی به قصه معاصر برسد.

همه زندگی علومی با قلم بود

رضا رفیع نیز درباره محمدعلی علومی و زندگانی او گفت: علومی در روز ۱۶ فروردین به دنیا آمد و ۱۶ اردیبهشت درگذشت. حتی پلاک خانه او ۱۶ بود.

این طنزپرداز با اشاره به اینکه گرامی‌داشت علومی با روز قلم در هم آمیخت، ادامه داد: همه زندگی او با قلم بود، مانند مولانا که گفته می‌شود می‌رفت و از او شعر می‌ریخت. علومی خلاق بود و از او ادبیات می‌جوشید.

به گفته او در وجود علومی خنده و آه با هم گره خورده بود.

رفیع درباره لحظه وداع علومی با این دنیا گفت: آنطور که از خانواده شنیدم، او روی صندلی، جلوی تلویزیون نشسته بود و در یک دست سیگار و در دست دیگرش فندک بود که برگ ایام ورق خورد.

علومی یکی از سه نفر سرآمدان ادبیات داستانی است

علی‌اصغر شیرزادی نیز با اشاره به اینکه سال‌ها با محمدعلی علومی دوستی داشته است، گفت: تنها چیزی که می‌تواند به من تسلی بدهد این است که پایان من هم همین است، تنها روش که می‌توان غم از دست رفتن دوستان را تحمل کرد، این است که بدانیم آخر کار همه همین است.

این داستان‌نویس با بیان اینکه محمدعلی علومی یکی از سه نفر سرآمدان ادبیات داستانی است، ادامه داد: او انسانی فروتن و خاکی بود. او چند ساحتی بود.

این روزنامه‌نگار با اشاره به نخستین داستان کوتاهی که از علومی خوانده است، افزود: وقتی به او می‌گفتم بنویس و کار کن، آنقدر فروتنی خردمندانه داشت که از من می‌پرسید که آیا نویسنده است؟ علومی در سبک کارش سرآمد همه از صادق هدایت تا اکنون است. او علی‌رغم همه مشکلات سرآمد اندوه بود و در جست‌جوی حقیقت بود.

او افزود: علومی علاوه بر شاعرانگی پنهان، در هم‌تندیسی طنز و جد داشت. پشتوانه این توانمندی تسلط او بر فرهنگ و ادبیات کهن بود. او فردوسی‌شناس و فردوسی‌پژوه بود.

«سوگ مغان» ادامه‌ «بوف کور» است

یوسف علیخانی نیز با اشاره به اینکه در دوران سربازی، خبرنگار نیروی زمینی بود، گفت: در آن روزها ترور یکی از فرماندهان اتفاق افتاد و ما را به جنوب بردند تا گزارش تهیه کنیم. در طول این مدت کسی از او خاطره نمی‌گفت، بنابر این از آن فرمانده تصویری در ذهن نداریم. اما شیرزاد طوری درباره علومی صحبت کرد و تصویر او را برای مخاطب کشید.

مدیر نشر آموت درباره زمانی که در حرفه روزنامه‌نگاری مشغول بود، ادامه داد: روزی باید با محمدعلی علومی مصاحبه می‌کردم. با او تماس گرفتم و له گرمی گفت‌وگو کرد. تیتر این بود که «می‌خواهم بم فرهنگی را احیا کنم» این خیلی مهم است که در یک اتفاق خود را نبازیم.

او با اشاره به دست‌نویس‌های علومی که در اختیار دارد، ادامه داد: این دست‌نویس‌ها را در خانه آموت نگهداری می‌کنم. او کتاب سوگ مغان، خانه‌ کوچک، پریباد و اسطوره‌های ایرانی را به من داد.

او افزود: علومی گفت کتاب سوگ مغان ادامه‌ بوف کور صادق هدایت است. این داستان زندگی خود محمدعلی است، سال‌هایی که خودخواسته به بم رفته بود، شبیه همین داستان است. کتاب پریزاد مستقیم و غیرمستقیم داستان ۱۰۰ ساله ایران است. کسی که طنز را برای زندگانی و نویسندگی را برای ماندگاری انجام داد.

توصیه علومی این بود که شاد باشید

عبدالوهاب علومی نیز با اشاره به روز درگذشت برادرش، گفت: فکر می‌کنم حق برادری را به جا نیاوردم و این حسرت و افسوس برای من به جا باقی مانده است. 

برادر محمدعلی علومی دیدگاه انتقادی علومی را یادآور شد و ادامه داد: به یاد ندارم روزی در کنار او باشم و لبخند به لب نداشته باشد. 

او با بیان خاطره‌ای از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: در فضای نمایشگاه همراه دوستان مشغول گفت‌وگو بودیم و کتابی دیدیم که در حوزه سیاست بود. این کتاب را به برادرم هدیه دادند اما او در آن روز نگاهی به کتاب انداخت و به من هدیه داد، گفتم این هدیه به تو بود.

به گفته او توصیه محمدعلی علومی این بود که شاد باشید.

در پایان این مراسم مستند محمدعلی علومی، قصه‌گوی مردم نمایش داده و از کتاب ادبستان محمدعلی علومی رونمایی و همچنین به منور دبستانی همسر علومی لوح تقدیر و هدیه اعطا شد.

استاد محمدعلی علومی نویسنده، پژوهشگر، اسطوره‌شناس، شاهنامه‌پژوه، طنزپرداز و از چهره‌های برجسته ادبیات داستانی ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ در سن ۶۳ سالگی به علت بیماری در منزل شخصی خود در زادگاهش، شهرستان بم درگذشت.

وی از دهه ۶۰ فعالیت روزنامه‌نگاری خود را در روزنامه اطلاعات آغاز کرد و از دهه ۷۰ نیز به‌طور جدی‌تر وارد حوزه ادبیات داستانی و فرهنگ مردم شد.