معاون وزیر فرهنگ: کتابخانه‌ها در ارائه خدمات به پژوهشگران دست‌ودلباز باشند

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، در دسترس بودن منابع برای محققان امری حیاتی است. طبیعی است که هیچ محققی بدون منابع نمی تواند در رشته خود فعالیت کند. این در حالی است که در ایران دسترسی به منابع حتی برای محققین شناخته شده نیز گاهی مشکل است.

شاید اولین قدم برای دسترسی به منابع، جمع آوری آنها در کتابخانه ها باشد، به همین منظور برخی از کتابخانه ها با طرح های مختلف سعی در جلب اعتماد صاحبان منابع به ویژه نسخه های خطی دارند. در نتیجه این اقدام از یک سو امکان حفظ و نگهداری منابع در شرایط استاندارد کتابخانه فراهم شده و از سوی دیگر با دیجیتالی کردن آنها می توان آنها را در دسترس پژوهشگران مختلف قرار داد. شهرهای ایران و حتی کشورهای دیگر.

البته گاهی اوقات فرآیند دیجیتالی شدن با مشکلاتی مواجه می شود، زیرا برخی منابع آنقدر قدیمی و آسیب دیده هستند که امکان اسکن آنها وجود ندارد. به همین دلیل تنها در دسترس معدود محققینی است که می توانند با مراجعه حضوری به کتابخانه ها اهمیت و ضرورت فعالیت خود را برای مسئولان توجیه کنند. در اینجا امکان برخورد سلیقه شکل می گیرد.

اگر منابع به کتابخانه ها برسد و امکان دیجیتالی شدن را داشته باشد و همچنین کتابخانه از بودجه و توان لازم برای دیجیتالی کردن منابع برخوردار باشد، موضوع مهم دیگری، تمایل مراکز به ارائه منابع در اختیار مخاطبان شکل می گیرد. این مشکل گاهی آنقدر جدی می شود که محققان ماه ها منتظر می مانند تا به منبع دسترسی پیدا کنند و نمی توانند روند فعالیت خود را تکمیل کنند.

مکانیسم مراکز حفاظت از اسناد و نسخ خطی با توجه به شرایط متفاوت است. اما چرا چنین روندی به یکی از موضوعات همیشگی محققان تبدیل شده است. محققانی که باید تمام توجه خود را معطوف تحقیقاتی کنند که انجام می دهند.

یاسر احمدوند معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره در دسترس بودن منابع برای پژوهشگران و مشکلاتی که این گروه با آن دست و پنجه نرم می کند، توضیح داد: به نظر من هنوز تنها با مراجعه به کتابخانه ها می توان به تعداد قابل توجهی از منابع دسترسی پیدا کرد. به صورت حضوری همچنین سختگیری هایی در ارائه منابع به محققان وجود دارد، بخشی از دلیل این سخت گیری فرهنگی است، زیرا ما فرهنگی داریم که در آن زمانی که نیاز به سخاوتمندی بیشتری داریم نسبت به آنچه که داریم بیش از حد محافظت می کنیم.

وی با تاکید بر اینکه دست صاحبان منابع و کتابخانه ها باید برای ارائه خدمات به پژوهشگران باز باشد، افزود: همچنین باید امکان استفاده از ابزارهای جدید برای دسترسی به منابع در وب برای محققان فراهم شود، به نظر من باید امکانات بیشتری در این زمینه فراهم شود. و به تدریج تمامی منابع در اختیار مخاطبان قرار می گیرد تا بتوانند از آنها در تحقیق استفاده کنند.

به گفته معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، منابع و نسخه های خطی بسیاری از کتابخانه ها هنوز دیجیتالی نشده و برای استفاده عموم در دسترس نیست.

منابع به جا مانده از اجداد به عنوان یکی از سرمایه های اجتماعی محسوب می شود و باید در محیطی استاندارد محافظت شود و دسترسی به آن ها نادیده گرفته شود. لزوم سخاوتمندی در رفتار افرادی که از منابع حفاظت می کنند، نکته مهمی است تا این اسناد ارزشمند به هدف خود برسند و گذشته روشنگر و راهگشای آینده باشد.