نگاهی به کتاب «دولت‌ها چگونه پیروز می‌شوند؛ مبانی تعامل جهانی در عصر دیجیتال»

امروز ملاقاتی با خانم مهسا جزینی مترجم کتاب «دولت ها چگونه پیروز می شوند؟» کتابی که به برندسازی در سیاست خارجی می پردازد و به کشورها کمک می کند به حرف یکدیگر گوش دهند و به دغدغه های یکدیگر توجه کنند. این حلقه مفقوده سیاست خارجی کشور است! ضمنا من دو هفته پیش به دوستان انجمن سفیران پیشنهاد دادم جلسه ای با موضوع دیپلماسی عمومی با حضور آقایان برگزار شود. جابری انصاری مدیرعامل جدید ایرنا و بقا بگذاریم به سخنگوی جدید، اما یکی گفته در کار گل کاری است! و دیگری از شرکت در آن استقبال کرد. اما موضوع ساماندهی دیپلماسی عمومی کشور ضروری است و شورای اطلاع رسانی دولت و وزارت امور خارجه باید به آن توجه کنند.

وی توضیح داد که در حین ترجمه کتاب به خوبی از این موضوع آگاه بوده که این کتاب درباره دیپلماسی عمومی در عصر دیجیتال است. نیکلاس جی. کالاستاد دانشگاه لستر انگلستان است. چگونه دولت ها علاوه بر دیپلماسی رسمی از ابزار دیپلماسی عمومی برای پیشبرد اهداف خود استفاده می کنند؟

اساس دیپلماسی عمومی یعنی ارتباط و تأثیرگذاری بر افکار عمومی نه داخلی بلکه خارجی. یعنی پیدا کردن زبان مردم کشورهای دیگر. چگونه تصویری بهتر، زیباتر و صحیح تر از خود در ذهن مردم جهان ایجاد کنیم تا کار دیپلماسی رسمی ما آسان تر و منظم تر شود.

این کتاب نشان می دهد که کشورهای توسعه یافته تا چه اندازه به این تصویر حساس هستند و چه مکانیسم هایی برای ایجاد و ارزیابی این تصویر دارند. چگونه دیپلماسی عمومی دیپلماسی رسمی را تسهیل می کند و روابط بین دولت ها را میانجی می کند؟

کتاب با داستان یک شهر کوچک آغاز می شود مسکاتین در ایالت آیووا آمریکا با ۲۰۰ هزار نفر جمعیت یکی از بزرگترین شهرهای جهان نیست، تنها دلیل شهرتش این است که پایتخت هندوانه جهان است. در بعد از ظهر ۱۲ فوریه ۲۰۱۲، شهر مملو از هواداران محلی، دانشجویان بین المللی، پلیس، عکاسان، خبرنگاران و جمعیت معترض بود. تماشاگران و مردم پرچم های ایالات متحده و جمهوری چین را به اهتزاز درآوردند و برخی پلاکاردهایی با شعارهایی مانند آیووا + قلب + چین حمل می کردند. در ساعت مقرر موتورسوار از راه رسید.

مهمان افتخاری شی جین پینگ که در آن زمان هنوز معاون رئیس جمهور چین بود به یک خانه چوبی معمولی به شماره ۲۹۱۱ در بانی درایو رفت. در حالی که دوربین ها چشمک می زدند، او به ردیف ریش سفیدان شهر سلام کرد و راهی یک زوج مسن شد – النور و توماس دورچاک. زوجی که فقط برای دیدار از فلوریدا به اینجا آمده اند. این اولین دیدار آقای شی از مسقطین و همچنین اولین ملاقات او با دورچاک ها نبود. بیش از ۳۰ سال پیش، در سال ۱۹۸۵، آنها شی را به خانه خود بردند و زمانی که او در یک تور برای مقامات چینی بود از او پذیرایی کردند.

مقامات چینی می خواستند با همکاری مدرسه آمریکایی روابط بین الملل درباره شیوه زندگی آمریکایی بیشتر بدانند. رئیس جمهور آینده چین چندین شب را در اتاق قدیمی پسر خانواده که با کاغذ دیواری فوتبال آمریکایی و اکشن فیگورهای جنگ ستارگان تزئین شده بود گذراند. وقتی در سال ۲۰۱۲ به چین بازگشت، از خاطرات خود در مسکاتین، دورچاک و دیدگاه مثبت شهروندان عادی آمریکایی با علاقه صحبت کرد. رویداد اصلی در سال ۱۹۸۵ و بزرگداشت آن در سال ۲۰۱۲ رخ داد، زیرا افراد قدرتمند در پکن و واشنگتن دی سی دریافتند که روابط بین‌الملل فقط مربوط به دولت‌ها نیست. گاهی اوقات بهترین راه برای اجرای سیاست خارجی یک دولت، تعامل مستقیم و رودررو با بیگانگان است…

با چنین آغازی، فصل اول کتاب بر آن است تا اهمیت، ضرورت و نقش دیپلماسی عمومی را به خواننده نشان دهد. نقطه ای که ملت ها به جای دولت ها مهم می شوند. جی کال با تأکید بر عنصر «گوش دادن» به «دیگری» به عنوان اولین و مهمترین گام در دیپلماسی عمومی، به تفاوت اصلی و نقطه انحراف آن از تبلیغات اشاره کرده و آن را به تفصیل نشان می دهد. او می نویسد: «هدف از تبلیغات دیکته کردن پیام به مخاطب و متقاعد کردن آنها به حق با شما است. اما دیپلماسی عمومی در مورد گوش دادن به صحبت های طرف مقابل و تلاش برای توسعه درک متقابل در روابط است.

جی. کال که استاد مطالعات آمریکا در دانشگاه لستر انگلستان بود، همانطور که در مقدمه نوشته است، این کتاب را به عنوان مرجعی برای دانشجویان دیپلماسی و دیپلمات هایی که در حال تحصیل هستند تهیه کرده است. او می گوید پس از حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر، ناگهان در دو سوی اقیانوس اطلس، دولت ها و دانشگاهیان به سرعت به عرصه دیپلماسی عمومی علاقه مند شدند. اما مخاطب این کتاب لزوماً دانشگاهیان یا دانشجویان نیستند.

روایت کتاب به گونه‌ای است که خواندن آن برای هر علاقه‌مند به سیاست خارجی، دیپلماسی و حتی تاریخ ضروری است. به خصوص که با مثال های جالب و جذاب به چگونگی تأثیر نگاه قضاوت گرایانه مردم و افکار عمومی در شکل گیری و ساخت و یا حتی تخریب روابط بین دولت ها می پردازد.

آنچه که نیکلاس جی کال، نویسنده کتاب «دولت‌ها چگونه پیروز می‌شوند»، قصد توضیح آن را دارد، راه و نوع دستیابی به «قدرت نرم» است، ایده معروف جوزف نای، استاد سرشناس رشته جدی و حتی نیمه‌کار. مخاطبان جدی در حوزه علوم سیاسی و روابط بین الملل.

نای معتقد است که فرهنگ آمریکایی با جاذبه بالایی که دارد یکی از ارکان قدرت آمریکا و یکی از مهمترین ابزارهای نفوذ آن کشور در صحنه بین المللی است. اما اشتباه نکنید، جی. کال در کتابش به دنبال گسترش ایده نای درباره «قدرت نرم» با توجیه چرایی سطل فرهنگ آمریکایی نیست. به دنبال این است که نشان دهد هر کشور چگونه باید یا می تواند جنبه هایی از این قدرت نرم را بیابد یا پرورش دهد. او می گوید آنچه که این روزها برای مردم جهان و افکار عمومی به عنوان «برند» یا تصویر یک کشور شناخته می شود و برخی کشورها برای حفظ «برند» خود در جهان بسیار حساس هستند، خروجی چیزی است به نام. “دیپلماسی عمومی”.

او می خواهد نشان دهد که دیپلماسی عمومی تا چه اندازه می تواند دیپلماسی رسمی را تسهیل کند و روابط بین دولت ها را میانجیگری کند. از قضا مثال هایی که او در کتاب خود آورده است، از دوران باستان تا دوران مدرن، شامل همه کشورها می شود و نه لزوما آمریکا. JCal به عناصر دیپلماسی عمومی و ابزارهایی که هر عنصر در اختیار دارد می پردازد و در هر فصل با ذکر مثال هایی به استفاده صحیح و نادرست، به موقع و نابهنگام از این ابزارها اشاره می کند. استماع، وکالت، دیپلماسی فرهنگی، دیپلماسی مبادله و انتشار جهانی اخبار و اطلاعات از نظر وی از عناصر دیپلماسی عمومی در عصر حاضر است.

کتاب با این جملات به پایان می رسد: “در طلوع یک رویکرد سیستماتیک به حکومت انسان، از تعصب (حکیم و فیلسوف) از پیرنه یک سؤال ساده در مورد ماهیت تلاش انسان پرسیده شد: چه چیزی برای مردم شیرین تر است؟ او بدون پاسخ گفت. مقدمه: پس از ۲۵۰۰ سال، ما هنوز به امید نیاز داریم، دیپلماسی عمومی می تواند مکانیزمی برای انتقال این امید باشد، بخشی از روندی که مردم به وسیله آن تبدیل به امید می شوند.

کتاب «دولت‌ها چگونه پیروز می‌شوند؛ مبانی تعامل جهانی در عصر دیجیتال» با ترجمه مهسجزینی و ستاره فتاحی از نشریه پیله سال گذشته وارد بازار شد و موضوع آن مربوط به سیاست خارجی امروز ایران است.