پیشتازی ایران در تولیدات علمی حوزه فناوری آب

به گزارش روز شنبه گروه علم و آموزش ایرنا، سید احمد فاضل‌زاده در گزارشی به تولیدات علمی ایران در حوزه فناوری آب پرداخت‌ و گفت: براساس داده‌های پایگاه وب.آو.ساینس WOS تولیدات علمی ایران در بسیاری حوزه‌های فناوری آب؛ شامل حوزه تقطیر ناگهانی چندمرحله‌ای، تقطیر چند اثره، تقطیر فشرده‌سازی بخار، اسمز معکوس یا (گذرندگی وارونه) و اسمز پیش رونده، تقطیر غشایی، فناوری کشت عمودی و فناوری نور پخشیده رتبه اول را در بین کشورهای پیشرو اسلامی به خود اختصاص داده است.

بر اساس این خبر از موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام وی گفت: کمبود منابع آب یکی از ‌چالش‌های مهم قرن حاضر است و در مناطقی نظیر خاورمیانه در کنار اختلافات تاریخی، مساله آب از مهمترین زمینه‌های بروز منازعات و مناقشات محسوب می‌شود. این برخوردها و منازعات مؤید این نکته است که در شرایط کنونی، منابع آب شیرین در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی به یک کالای اقتصادی مهم و ابزاری سیاسی و مؤثر تبدیل شده و ایجاد ساز وکار لازم جهت اعمال یک مدیریت جامع و یکپارچه منابع آب ضرورتی انکارناپذیر است.

وی اظهار داشت: در کشورهای منطقه خاورمیانه و از جمله ایران، با توجه به ویژگی‌های اقلیمی، هرگونه کاهش و یا نوسان در نزولات جوی، محدودیت‌های جدی کوتاه مدت و بلندمدت در منابع آب ایجاد شد که می‌تواند امنیت غذایی، اقتصادی، کشاورزی و حتی ثبات سیاسی و امنیتی این کشورها را تهدید کند. به بیان دیگر، اعمال مدیریت کارآمد و بهینه در جهت حفظ منابع آب کشورها گامی بلند در راستای حفظ و ارتقای قدرت ملی آنها تلقی می‌شود.

فاضل زاده افزود: برای غلبه بر این نوع چالش‌ها به عزم ملی و توجه جدی به جنبه‌های کمی و کیفی آب به عنوان چالش اصلی امنیت انسانی و زیست بوم ها نیاز است تا در این مسیر، توسعه علم و فناوری همراه با بومی سازی فنون جدید چاره ساز باشد. فناوری‌های راهبردی آب باید با رویکرد حل چالش‌های اشاره شده و برای برنامه‌ریزی علمی، منطقی و سازگار با شرایط مختلف کشور شناسایی، ایجاد، فراهم، توسعه و حمایت شود.

وی ادامه داد: براساس سند چشم انداز ۲۰ ساله جمهوری اسلامی ایران و دیگر اسناد بالادستی مرتبط از جمله نقشه جامع علمی، کشور باید در بخش فناوری حوزه آب، با بهره‌گیری و برخورداری از مدیریت دانش محور، ظرفیت‌های نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و مشارکت مؤثر نقش آفرینان دولتی و غیردولتی در زمینه بسط و توسعه دانش و فناوری‌های نوین در صنعت آب در جایگاه برتر منطقه قرار گیرد.

رئیس موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام گفت: تحقق اهداف کلان اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران، به خصوص سند چشم انداز ۱۴۰۴ در بخش آب، مستلزم بهره‌گیری گسترده‌تر، بهتر و کارآمدتر از فناوری‌های آب است. به منظور دستیابی به این فناوری‌های راهبردی‌ در بخش آب، لازم است یک نقشه راه تهیه و به صورت مستند و مستدل اولویت گذاری شود. سند فناوری‌های راهبردی آب که نتیجه تلاش‌های جمعی و فرادستگاهی است، نقشه راه کلان و اولویت‌های دستیابی به فناوری‌های راهبردی مورد نیاز را برای مدیریت آب کشور ارایه می‌کند.

فاضل زاده ادامه داد: بررسی و تحلیل جایگاه علمی در فناوری آب در رتبه بندی‌های معتبر جهانی اهمیت زیادی دارد، اگر چه جمهوری اسلامی ایران در بعضی از فناوری‌های آب از لحاظ توسعه فناوری و محصول وضعیت مناسب‌تری دارد؛، به دلیل بعضی محدودیت‌ها تولیدات علمی کمتری در عرصه بین‌المللی انتشار یافته است.

آمریکا و چین در صدر شمار مدارک علمی در فناوری‌های آب

همانگونه که در جدول شماره یک مشهود است، آمریکا و چین در فناوری‌های مربوط به حوزه آب از نظر تعداد مدارک علمی منتشر شده در پایگاه وب آو ساینس، رتبه‌های اول و دوم را به خود اختصاص داده‌اند.

فاضل‌زاده جایگاه ایران در فناوری تقطیر ناگهانی چند مرحله‌ای و فناوری نور پخشیده را هشتم رتبه هشتم و در بین کشورهای جهان اسلام را رتبه نخست اعلام کرد که کشورمان در این فناوری نسبت به دیگر کشورهای جهان اسلام عملکرد بهتری داشته است. همچنین رتبه جهانی جمهوری اسلامی ایران در فناوری‌های تقطیر چند اثره، ۱۳؛ تقطیر فشرده سازی بخار، ۲۰؛ اسمز معکوس و اسمز پیش رونده، ۱۱؛ الکترودیالیز، ۱۷ ؛ تقطیر غشایی، ۱۰ ؛ کشت عمودی، ۱۹ ؛ پلیمرهای سوپرجاذب، ۲۰ و بارورسازی ابرها، ۲۴ است.

با توجه به جدول شماره ۲، براساس داده‌های پایگاه وب آو ساینس، جمهوری اسلامی ایران در حوزه تقطیر ناگهانی چند مرحله‌ای، تقطیر چند اثره، تقطیر فشرده سازی بخار، اسمز معکوس و اسمز پیش رونده، تقطیر غشایی، فناوری کشت عمودی‌و فناوری نور پخشیده رتبه اول در بین کشورهای پیشرو اسلامی را به خود اختصاص داده است.

سه دانشگاه برتر ایران در حوزه تقطیر

رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام گفت: با توجه به جدول شماره ۳، براساس داده های پایگاه وب آو ساینس در حوزه تقطیر ناگهانی چند مرحله‌ای، به ترتیب دانشگاه تهران، دانشگاه قم و دانشگاه تربیت مدرس در رتبه های اول تا سوم قرار دارند. در حوزه تقطیر چند اثره، دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم پزشکی ایران؛ در فناوری تقطیر فشرده سازی بخار، دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، دانشگاه تهران و علوم پزشکی تبریز؛ در فناوری اسمز معکوس، دانشگاه‌های اصفهان، علم و صنعت ایران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر؛ در فناوری اسمز پیش رونده، دانشگاه‌های تهران، صنعتی نوشیروانی بابل و فردوسی مشهد؛ در فناوری الکترودیالیز، دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم پزشکی ایران؛ در فناوری تقطیر غشایی، دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، دانشگاه تهران و صنعتی امیرکبیر؛ در فناوری کشت عمودی، دانشگاه‌های تهران، اراک و دانشگاه ولی عصر رفسنجان؛ در فناوری نور پخشیده، دانشگاه‌های تهران، کاشان و دانشگاه علم و صنعت ایران؛ در فناوری پلیمرهای سوپرجاذب، دانشگاه‌های تهران، علوم پزشکی شهید بهشتی و علوم پزشکی ایران و در فناوری بارورسازی ابرها، دانشگاه‌های تبریز، علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و علوم پزشکی تبریز در رتبه های اول تا سوم قرار دارند.