کاهش فساد و تقویت اعتماد مودیان از طریق حسابرسی سیستمی

مالیات، یکی از ابزارهای کلیدی برای تأمین مالی دولت و تحقق عدالت اقتصادی است، اما نحوه دریافت آن تأثیر مستقیمی بر اعتماد عمومی و فرهنگ مالیاتی جامعه دارد. بر اساس آمارهای رسمی، ۹۵ درصد مودیان مالیات بر عملکرد، امسال بدون نیاز به مراجعه حضوری اظهارنامه‌های خود را ثبت کرده‌اند، و رسیدگی دستی برای مودیان حقوقی ۵۰ درصد و برای مودیان حقیقی کلان ۶۷ درصد کاهش یافته است. این تغییر نه‌تنها پیش‌بینی‌پذیری اقتصادی را افزایش داده و از تغییرات ناگهانی در سیاست‌های مالیاتی جلوگیری می‌کند، بلکه نقش مهمی در برقراری عدالت مالیاتی دارد. وقتی مردم ببینند که مالیات به‌طور شفاف، منصفانه و بدون تبعیض اخذ می‌شود، آن را نه یک اجبار، بلکه یک مسئولیت اجتماعی خواهند دانست. 

از سوی دیگر، حسابرسی سیستمی و هوشمند، فرآیندهای مالیاتی را تسهیل کرده و هزینه‌های اجرایی را کاهش داده است. این تحول، ضمن افزایش دقت در رسیدگی‌ها، امکان سوءاستفاده و تخلفات را محدود کرده و دولت را قادر می‌سازد تا برنامه‌ریزی مالی دقیق‌تری بر اساس درآمدهای شفاف و پایدار داشته باشد. همچنین، طرح‌هایی مانند “نشان مالیات” که به مردم اجازه می‌دهد محل هزینه‌کرد مالیات خود را انتخاب کنند، نقش مهمی در فرهنگ‌سازی مالیاتی و افزایش اعتماد عمومی داشته است. 

حجت‌الاسلام سیاوشی  نماینده مجلس باتأکید بر اهمیت حسابرسی سیستمی، آن را یک ضرورت برای افزایش پیش‌بینی‌پذیری اقتصادی می‌داند و می‌گوید که بدون یک نظام مالیاتی شفاف، هیچ کشوری نمی‌تواند مسیر توسعه را به‌درستی طی کند. وی معتقد است که حسابرسی سنتی با چالش‌هایی از جمله فساد، سلیقه‌ای بودن رسیدگی‌ها و کندی فرآیندها مواجه بود، اما مالیات‌های هوشمند و سیستمی، باعث افزایش دقت و کاهش تخلفات می‌شوند.

وی در ادامه به تجربه موفق کشورهای مختلف در اجرای حسابرسی الکترونیکی اشاره کرده و خاطرنشان می‌کند که یکی از دستاوردهای مهم این سیستم‌ها، شفافیت مالیاتی است. به گفته او، در روش‌های سنتی، بسیاری از معاملات و درآمدها ثبت نمی‌شوند، اما با استفاده از فناوری‌های نوین، اطلاعات فروش و سود مودیان به‌صورت خودکار بررسی می‌شود که همین موضوع، مانع از فرار مالیاتی می‌شود. وی تأکید دارد که اجرای دقیق این سیستم‌ها نیازمند ارتقای زیرساخت‌ها و نظارت مستمر است تا خلأهای احتمالی برطرف شود. 

نماینده مجلس با اشاره به آمارهای اخیر درباره کاهش رسیدگی‌های مالیاتی دستی، این تحول را نشانه‌ای از بهبود فرآیندهای مالیاتی کشور می‌داند. وی تصریح می‌کند که ۹۵ درصد مودیان مالیات بر عملکرد، امسال بدون مراجعه حضوری اظهارنامه‌های خود را ثبت کرده‌اند و رسیدگی‌های دستی برای مودیان حقوقی و حقیقی کلان، به ترتیب ۵۰ و ۶۷ درصد کاهش یافته است. به اعتقاد وی، این آمارها نشان‌دهنده اعتماد بیشتر مردم به سیستم مالیاتی و پذیرش روش‌های نوین است. 

حجت‌الاسلام سیاوشی  از فرهنگ‌سازی مالیاتی به عنوان یکی از الزامات اجرای موفق سیستم‌های حسابرسی یاد کرده و تصریح می‌کند که نظام مالیاتی صرفاً نباید بر پایه اجبار و کنترل باشد، بلکه باید مردم را نسبت به اهمیت پرداخت مالیات آگاه کند. وی تأکید دارد که در بسیاری از کشورها، مردم به دلیل شفافیت در نحوه هزینه‌کرد مالیات، با اشتیاق بیشتری مالیات می‌پردازند.

 به گفته او، طرح نشان مالیات که به مردم این امکان را می‌دهد تا محل هزینه مالیات خود را انتخاب کنند، یکی از راهکارهای موثر برای تقویت فرهنگ مالیاتی است. این طرح باعث می‌شود که مردم حس کنند مالیاتی که پرداخت می‌کنند، مستقیماً در بهبود کیفیت زندگی‌شان تأثیر دارد.

وی در ادامه، به نقش حسابرسی سیستمی در افزایش عدالت مالیاتی اشاره کرده و می‌گوید که این سیستم‌ها باعث می‌شوند تا افراد پردرآمد و فعالان اقتصادی بزرگ نتوانند از زیر بار مالیات فرار کنند.

 وی تأکید دارد که در گذشته، برخی از مودیان با استفاده از خلأهای قانونی یا روابط غیررسمی، مالیات خود را به میزان کمتری پرداخت می‌کردند، اما با اجرای سیستم‌های هوشمند، میزان واقعی درآمدها مشخص شده و مالیات به‌صورت عادلانه‌تری دریافت می‌شود.

سیاوشی به ارتباط مستقیم شفافیت مالیاتی با فرهنگ عمومی کشور اشاره کرده و خاطرنشان می‌کند که اعتماد مردم به حاکمیت، زمانی افزایش می‌یابد که ببینند دولت نیز در برابر آنها شفاف عمل می‌کند.

به گفته وی، زمانی که مردم بدانند مالیات پرداختی‌شان صرف ساخت بیمارستان، جاده، آموزش و خدمات عمومی می‌شود، نگاهشان به مالیات تغییر خواهد کرد. 

سیاوشی ، با تأکید بر اهمیت توسعه زیرساخت‌های مالیاتی و الکترونیکی، از دولت می‌خواهد که با سرمایه‌گذاری در این حوزه، اجرای سیستم‌های حسابرسی هوشمند را بیش از پیش دقیق‌تر کند. وی تصریح می‌کند که اگر این سیستم‌ها به‌طور کامل پیاده‌سازی شوند، هم هزینه‌های اجرایی کاهش پیدا می‌کند، هم فساد اداری کمتر می‌شود، و هم روند رسیدگی‌های مالیاتی سریع‌تر و عادلانه‌تر خواهد شد. 

وی خاطرنشان می‌کند که مجلس شورای اسلامی، به‌ویژه کمیسیون فرهنگی، آماده همکاری با سایر نهادهای دولتی برای تقویت فرهنگ مالیاتی و گسترش شفافیت مالی است.

وی افزود: به طور خلاصه ؛ مالیات هوشمند و سیستمی، به عدالت مالیاتی نزدیک‌تر است و همین عدالت، خود بزرگ‌ترین مشوق برای پذیرش و فرهنگ‌سازی مالیاتی در جامعه است. وقتی مردم بدانند که مالیات به‌صورت شفاف و بدون تبعیض دریافت می‌شود، اعتماد و همکاری آن‌ها افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، حسابرسی سیستمی با ایجاد پیش‌بینی‌پذیری، مانع از تغییرات ناگهانی در قوانین مالیاتی می‌شود و ثبات را در اقتصاد تقویت می‌کند. این روند نه‌تنها پرداخت مالیات را منصفانه‌تر می‌کند، بلکه به دولت امکان می‌دهد با برنامه‌ریزی دقیق‌تر، منابع را بهتر مدیریت کرده و توسعه اقتصادی را هدفمندتر پیش ببرد.