کتاب‌فروشی‌های انگلیس منتظر تجدیدچاپ ترجمه آثار «فروغ فرخزاد» هستند

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، فروغ فرخزاد وی در هشتم دی ماه ۱۳۱۳ به دنیا آمد. این شاعر و مستندساز از مهمترین پیشگامان شعر نو نیمایی و از نخستین شاعرانی است که نگاه زن را در شعر بیان کرد. کتاب های «تولدی دیگر» و «آغاز فصل سرد را باور کنیم» از مهم ترین آثار اوست. وی در ۲۴ بهمن ۱۳۴۵ بر اثر سانحه رانندگی درگذشت و در قبرستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شد.

فروغ فرخزاد اولین مجموعه شعر خود را با عنوان «اسیر» در سال ۱۳۳۱ منتشر کرد و در زمان انتشار دومین دفتر شعرش با عنوان «دیوار» بیست و یک ساله بود. یک سال بعد با انتشار «عصیان» توجه نویسندگان و روشنفکران زمان را به خود جلب کرد. چهارمین مجموعه شعر خود را با عنوان «تولدی دیگر» در زمستان ۱۳۴۳ منتشر کرد و آخرین دفتر شعر فروغ فرخزاد با نام «آغاز فصل سرما را باور کنیم» پس از مرگ او منتشر شد. انتشارات مروارید این مجموعه را در سال ۱۳۵۲ منتشر کرد که شامل هفت شعر بود: بعد از تو، پنجره، دلم برای باغ می سوزد، کسی که شبیه هیچکس نیست، تنها صدایی که می ماند، پرنده ای در حال مرگ است.

به مناسبت تولد فروغ فرخزاد گفتگو با بیا هادوی وی برخی از اشعار فروغ را به انگلیسی ترجمه کرد و این کتاب در انگلستان و فرانسه توزیع شده است.

بیش از ۹۰ درصد اشعار فروغ را حفظ کرده ام

به نظر شما شعرها قابل ترجمه هستند و آیا توانسته اید معنا و احساس فروغ را در ترجمه اشعار منتقل کنید؟

شعرهای فروغ را از کودکی و از همان سال هایی که تازه به دبیرستان می رفتم می خواندم. از حفظ بودند چون از شعرهای او لذت می بردم و پس از سال ها به سراغ کتاب های فروغ رفتم تا بتوانم شعرهای او را ترجمه کنم. بیش از ۹۰ درصد شعرها را حفظ بودم. همه چیز در ذهنم ماند و با من بزرگ شد. فروغ در سنین جوانی درگذشت، قبول این واقعیت برایم سخت بود چون شعرهای او بر من تأثیر گذاشته بود، این تأثیر بر من ماند و با من پیش رفت.

شعرهای فروغ اشرف را دوست داشتم و با روحم عجین شده بود، این اشعار به راحتی برایم به انگلیسی بازگشت.

زبان انگلیسی و مترجمی را از کودکی در خارج از ایران یاد گرفتم، اما در این زمینه کار نکرده بودم. همیشه به شعرخوانی و آشنایی با شاعران علاقه داشتم و اشعار فروغ در ذهنم نقش بسته بود. زمانی که در سال‌های شیوع کرونا در خانه بودم و کار در زمینه ترجمه کم بود، به شعر پناه بردم. همان موقع بود که تصمیم گرفتم آثار فروغ را ترجمه کنم. این کار برای من جالب بود.

اشعار فروغ در ذهنم نقش بسته بود و توانستم به راحتی آنها را ترجمه کنم. زمان ترجمه این اشعار برایم عجیب نبود و بسیار آشنا بود. و شعرهای فروغ اشرف را دوست داشتم و با روحم عجین شده بود، این اشعار به راحتی برای من به انگلیسی ترجمه شد و برای ترجمه آنها مشکلی نداشتم.

وقتی شعرهای فروغ را ترجمه می کردم و می خواندم تعجب می کردم، انگار همین شعر را به فارسی می خواندم، در واقع به هیچ وجه سعی نمی کردم آنچه را که می فهمیدم ترجمه کنم. شعر دقیقا همان چیزی بود که فروغ گفته بود و به همین دلیل این اثر به اثر اصلی نزدیک شد.

آیا توانستید نظر خوانندگان کتاب را جویا شوید؟

اگر بخواهید از کسانی که این کتاب را خوانده اند بشنوید، می بینید که همه فکر می کنند این کتاب بسیار شبیه به اشعار فروغ است. شعرهای فروغ را سال ها در ذهنم داشتم و بارها مرور کردم. به همین دلیل توانستم نزدیک به شاعر ترجمه کنم.

این کتاب در کدام کشورها فروخته شد؟

این کتاب توسط ناشر در فرانسه و انگلیس توزیع شده و چاپ اول آن به فروش رسیده است. در ایران ناشر آن را به یکی از شرکت های پخش داد که تمام شد و باید تجدید چاپ می شد. افراد با افشین تبار سرهنه است من و مدیر انتشارات شما و مه در تماس هستیم، سفارش دادند. همچنین برخی کتابفروشی ها در انگلستان سفارش دریافت کردند.

یادگیری زبان انگلیسی با خواندن ترجمه آثار شاعران

مخاطبان کتاب در انگلستان و فرانسه چه کسانی هستند؟ آیا مردم این کشورها فروغ را می شناسند؟

در ابتدای کتاب، معرفی کوتاهی از فروغ آمده است تا هرکس این شاعر را نمی شناسد، با او آشنا شود. فکر می کنم بیشتر ایرانیان خارج از کشور مخاطب این کتاب بودند و می خواستند این کتاب را برای ارتباط با دوستان و آشنایان ساکن آن کشورها تهیه کنند. همچنین با این کتاب می توانند بهتر با خارجی ها ارتباط برقرار کنند. عده ای با تابعیت مضاعف این کتاب را برای معرفی شاعر ایرانی به خانواده خارجی تهیه کردند. در ایران عده ای می خواهند اشعار فروغ را به زبان انگلیسی بخوانند، شاید یکی از مراحل یادگیری زبان انگلیسی باشد و شاید بخواهند شاعران و فرهنگ ایرانی را در خارج از کشور معرفی کنند.

آثار شاعران معاصر ایران بسیار کم ترجمه شده است

مردم سایر کشورها تا چه اندازه با شاعران و نویسندگان ایرانی آشنایی دارند؟

بخش محدودی از ادبیات فارسی به زبان های دیگر ترجمه شده است. مردم کشورهای دیگر حافظ و خیام را بیشتر می شناسند. آثار شاعران معاصر ایران بسیار کم ترجمه شده است. در حالی که بخش قابل توجهی از فرهنگ و ادبیات معاصر ایران هستند. ادبیات بخشی از فرهنگ ایرانی است، وقتی به ترجمه آثار توجه نکنیم، نمی توانیم انتظار داشته باشیم که مردم کشورهای دیگر با زبان دیگر ما را بشناسند.

همه اینها در حالی است که بخش قابل توجهی از ادبیات جهان را در ایران ترجمه کرده ایم. کتاب های ترجمه شده بخش مهمی از بازار کتاب را به خود اختصاص داده اند. ما آثاری را از انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی و سایر زبان ها به فارسی ترجمه کردیم.

مترجم باید بتواند نظر شاعر را منتقل کند

چرا بر ترجمه آثار از زبان های دیگر به فارسی تاکید بیشتری داریم؟ آیا ترجمه آثار از فارسی به زبان های دیگر دشوار است؟

مشکلی که در ایران و شاید در کل دنیا وجود دارد این است که می گوییم شعر نباید ترجمه شود، این جمله اصل شده است. اگر به ترجمه های حافظ و خیام دقت کنیم، می بینیم که این ترجمه ممکن است تفسیر مترجم از شعر باشد و این یک روش ترجمه است. بعضی ها شعرها را طوری ترجمه می کنند که در زمان ترجمه شعر دیگری توسط مترجم سروده می شود، این هم می تواند یک روش باشد. به هر حال ترجمه حاصل تفکر مترجم است که به زبانی دیگر به تصویر کشیده شده است.

وقتی می گویند شعر قابل ترجمه نیست یعنی بخش بزرگی از فرهنگ قابل ترجمه نخواهد بود

وقتی می گویند شعر قابل ترجمه نیست یعنی بخش بزرگی از فرهنگ قابل ترجمه نخواهد بود، اما می بینیم که شعرها از انگلیسی و فرانسوی به فارسی ترجمه می شود، بنابراین مترجمان باید برای ترجمه باکیفیت تلاش کنند. البته فکر می کنم همه شعرها قابل ترجمه نیست و لازم نیست همه ادبیات و همه شعرها را ترجمه کرد. اگر بخواهیم شعری را به زبان دیگری ترجمه کنیم، باید نسبت به آن بزرگوار باشیم. مترجم باید بتواند آنچه را که شاعر مد نظر دارد، بیان کند، نه آنچه را که خودش می خواهد.

امیدوارم به جایی برسیم که در اثر کار نویسندگان و مترجمان، مردم کشورهای دیگر با ادبیات و زبان فارسی آشنا شوند و اطلاعاتشان به خیام و حافظ محدود نشود.

کتاب در پرتو فروغ با ترجمه بیا هادوی 142 صفحه، برش جیبی، جلد سلفون، چاپ انگلیسی در سال ۱۴۰۱ توسط انتشارات شما و مه.