کیفیت و کمیت منابع روزنامه‌نگاری رو به افول رفته است

مهدی محمدی وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به دوران طلایی روزنامه نگاری در اواخر دهه 70، 80 و اوایل دهه 90 گفت: در آن زمان به صورت آکادمیک درس می خواندم و منابع نسبتا خوبی در اختیار داشتیم. در این سال ها گاهی در حوزه رسانه تدریس می کردم و مجموعه ای هم در زمینه سواد رسانه ای تهیه کرده ام. من فکر می کنم که با پیشرفت ما کیفیت و حتی کمیت منابع رو به کاهش بوده است. اگرچه ستاره های خوبی درخشیدند، اما به نظر من منابع خبری و روزنامه نگاری به روز در ایران کم است.

گاهی افراد در حوزه اخبار به جایی می رسند که فکر می کنند نیازی به مطالعه منابع جدید ندارند

وی که پیش از این رئیس کتابخانه رسانه بود، گفت: به نظر من سرعت پیشرفت در این زمینه بسیار جدی است و مقداری باقی مانده از آن طبیعی است. در حوزه فضای مجازی تحولاتی به ما تحمیل می شود و سرعت تولید ما برای منابع موجود در فضای توضیحی کافی نیست. همچنین در زمینه چاپ و تولید کتاب نیز همان مشکلاتی وجود دارد که تمامی چاپ و تولید کاغذ در این زمینه دارند.

به گفته وی، گاهی افراد در حوزه اخبار به جایی می رسند که فکر می کنند نیازی به مطالعه منابع جدید ندارند، گاهی افراد به حداقل دانش بسنده می کنند. این مشکلی است که در سایر علوم قابل قبول نیست و قطعاً در حوزه رسانه قابل قبول نیست.

گرایش نسل جدید به روزنامه نگاری محدود می شود

محمدی با اشاره به تاثیر فضای مجازی و دنیای الکترونیک بر توجه فعالان خبری و رسانه ای گفت: نوع نگاه به نوجوانان و جوانان دهه 80 و 90 با نسل های گذشته متفاوت است. آنها دسترسی مستقیم به منابع دارند. البته در حوزه روزنامه نگاری این بخش نسبت به سایر رشته ها ضعیف تر است. اگر با نسل جدید صحبت کنید، می بینید که گرایش آنها به روزنامه نگاری محدود است.

امروزه افرادی که وارد فضای دانشگاهی می شوند و روزنامه نگاری می خوانند، ناآگاهانه وارد این رشته می شوند

این فعال رسانه ای با مقایسه 20 سال پیش که وارد عرصه خبر شد با جوانانی که وارد این عرصه شدند، توضیح داد: زمانی که حدود 20 سال پیش وارد حرفه خبرنگاری شدیم با افرادی مواجه شدیم که می خواستند وارد این عرصه شوند. امروزه افرادی که وارد دنیای آکادمیک می شوند و روزنامه نگاری می خوانند ناآگاهانه وارد این رشته می شوند و هیچ شناختی از آن ندارند.

وی افزود: گروه بزرگی در فضای نسل جدید در حوزه روزنامه نگاری تحقیقی فعالیت می کنند اما به عنوان مثال در بستر توئیتر فعال هستند یعنی به سمت فضای رسانه ای نمی روند. در زمینه ترجمه هم مسلط هستند اما در مقایسه با جوانانی که در حوزه فناوری کار می کنند محدود هستند.

کیفیت آموزش اخبار ناقص است

محمدی با اشاره به یکی از باورهایی که در حوزه روزنامه نگاری وجود دارد، اظهار کرد: در کشور ما یک باور وجود دارد، بر اساس همین باور، افرادی که روزنامه نگاران خوبی هستند، در این رشته تحصیل نکرده اند؛ بلکه در کشور ما نیز این باور وجود دارد. مثلاً در رشته های فنی و مهندسی تحصیل کردند و سپس گزارشگران و روزنامه نگاران برجسته ای شدند. این می تواند درست باشد، اما یک ضعف را نشان می دهد.

زمانی که اعتماد به رسانه های رسمی کاهش یافت، تمایل به حضور و فعالیت در رسانه نسبت به قبل کاهش یافت

به گفته این فعال رسانه ای، شاید مهمترین عامل این باشد که کیفیت آموزش معیوب است و این آموزش کافی نیست. در نتیجه، برای تبدیل شدن به یک روزنامه نگار حرفه ای باید مطالعات گسترده ای جدا از بحث آکادمیک داشته باشد.

وی با تاکید بر وجود کمبود جدی در سواد رسانه ای افزود: آموزش و پرورش در حال انجام اقداماتی است اما نتیجه آن را نمی بینیم. وقتی افکار عمومی کشورمان با یک شایعه تغییر می کند یعنی ما در رسانه کاری نکردیم. در این فضا که اعتماد به رسانه های رسمی کاهش یافت، تمایل به حضور و فعالیت در رسانه نسبت به قبل کاهش یافت. تعداد قابل توجهی از کشورها توانستند نیازهای فعلی مخاطبان را برآورده کنند، یعنی دارای بخش آنلاین و همچنین نسخه تحلیلی چاپی هستند. مخاطب این رسانه ها احساس می کند که باید روزنامه بخواند.

اراده ای برای حل مشکلات وجود ندارد

محمدی با بیان اینکه خروجی هر تحصیل و تخصص باید به یک شغل برسد، ادامه داد: درست است که خبرنگاران همیشه دغدغه مسائل اقتصادی، اجتماعی و… را دارند اما در نهایت این حرفه به شغل می انجامد. وقتی به فضای کار رسانه در جامعه نگاه می کنیم، می بینیم که دچار مشکل شده و مردم امنیت شغلی در این زمینه ندارند.

این فعال رسانه ای ادامه داد: مثلا روزنامه یک ماه کار می کند و ماه دوم تعطیل می شود و حقوق در این زمینه کم است. طبیعتاً گرایش به این سمت کاهش می یابد و این امر بر کیفیت آموزش و تحصیلات آکادمیک و آینده شغلی متصور برای اخبار تأثیر می گذارد. در حالی که نخبگان و متخصصان زیادی در این زمینه وجود دارند. آنها برای حل این مسائل کافی هستند اما اراده ای در این زمینه وجود ندارد.