گرایش سیاسی بر انتخاب آثار برگزیده جایزه جلال تاثیرگذار است/ اعمال نفوذ نمی‌شود

به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، «جایزه ادبی جلال آل احمد» در سال ۱۴۰۳ به هفدهمین دوره خود می رسد که البته امید است این جایزه مانند دوره های گذشته در دی ماه برگزار شود چرا که تغییرات مدیران و مسئولان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اجرای تمامی ادارات برگزاری این جایزه را مانند سایر رویدادهای مرتبط با این وزارتخانه به تاخیر انداخته است. به عنوان مثال سید عباس صالحی در طول یک جمله مسعود کوثری وی در ۳۰ آبان ۱۴۰۳ هیئت علمی دانشگاه تهران را به عنوان دبیر علمی هفدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد منصوب کرد، در حالی که در دوره شانزدهم، وزیر فرهنگ وقت، ۷ آبان ۱۴۰۲. گل علی بابایی به عنوان دبیر علمی شانزدهمین دوره «جایزه ادبی جلال آل احمد» منصوب شد.

اما موضوع دیگری که آثار برگزیده این جشنواره با آن مواجه هستند میزان مقبولیت اجتماعی است. آیا این جایزه هم زبان و معاصر با نیازهای ادبی جامعه است؟ در گفتگو با گل علی بابایی دبیر علمی شانزدهمین جایزه ادبی جلال به دنبال پاسخی برای این پرسش ها بود.

پیش از این ابعاد دیگر جایزه جلال از جمله تاثیر سلیقه دولت های مختلف در انتخاب افراد برگزیده و روند انتخاب آثار در مصاحبه با احمد شکری نویسنده، محقق و منتقد ادبی مورد بررسی قرار گرفت، آن مصاحبه را مشاهده می کنید اینجا خواندن

تغییر مدیریت باعث ایجاد وقفه در انجام کارها می شود

به نظر شما در دوره هفدهم آثار ارسالی به دبیرخانه در مدت زمان کوتاه تری بررسی می شود؟

داوران با رای گیری کاملا آزاد اما محرمانه اعضای کمیته علمی انتخاب می شوند که دبیر علمی تنها یک رای دارد.

من در جمع دوستان داور حضور ندارم اما به هر حال این تغییرات مدیریتی تاثیری در پیشرفت کار ندارد و باعث وقفه می شود.

درباره روند انتخاب داوران این جایزه در هر دوره توضیح می دهید؟ آیا ویژگی ها و تخصص مورد نظر برای قضات در هر دولتی تغییر می کند؟

انتخاب داوران چهار بخش اصلی جایزه ادبی جلال ارتباط مستقیمی با دبیر علمی این جایزه ندارد. بلکه داوران با رای گیری کاملا آزاد اما محرمانه اعضای کمیته علمی انتخاب می شوند که دبیر علمی تنها یک رای دارد. آیا ویژگی ها و تخصص مورد نیاز قضات در هر دولتی تغییر می کند یا خیر؟ باید بگویم که من چنین چیزی ندیدم. اما چون در کمیته علمی افراد با گرایش‌ها و دیدگاه‌های سیاسی متفاوتی حضور دارند، این تنوع گرایش‌های سیاسی ممکن است در انتخاب داوران تأثیری نداشته باشد. به این ترتیب این امکان وجود دارد که آثار منتخب نیز در معرض این گونه آفات قرار گیرند.

تاثیری در انتخاب آثار ندارد

به نظر شما سلیقه داوران تا چه اندازه در انتخاب برگزیدگان تاثیرگذار است؟ آیا قوانین و معیارهای خاصی برای انتخاب بهترین آثار وجود دارد؟

هیچ تأثیری برای انتخاب یا عدم انتخاب این یا آن اثر صورت نگرفته است

ابتدا باید بگویم که دبیرخانه جایزه ادبی جلال بر اساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در دوره های گذشته در خصوص این جایزه، برگه داوری چهار بخش اصلی جایزه و متناسب با هر یک را طراحی کرده است. بخش بنابراین داوران پس از نمایش و اکران اولیه آثار راه یافته به مراحل بعدی را بر اساس سوالات تخصصی هر یک از این برگه های داوری ارزیابی و امتیاز می دهند. سپس انتخاب اثر برگزیده یا شایسته تقدیر در جلسه نهایی با حضور دبیر علمی و یکی از اعضای کمیته علمی انجام می شود. در چنین شرایطی اگرچه بعید است که سلیقه داوران تاثیرگذار باشد، اما شاید در مقاطعی چنین اتفاقاتی رخ داده باشد.

اما من که خودم سه دوره داور گروه مستند و یک دوره دبیر علمی بودم، شهادت می دهم که تاثیری در انتخاب یا نشدن این یا آن اثر نداشته است.

نگاه داوران با نگاه مردم متفاوت است

به نظر شما آثار برگزیده جایزه جلال در دوره های قبل تا چه اندازه مورد استقبال جامعه و استقبال مردم قرار گرفته است؟

متاسفانه در کشور ما این مشکل وجود دارد که آثار منتخب در انواع جشنواره ها اعم از: کتاب، فیلم، تئاتر و… کمتر مورد استقبال مخاطبان قرار می گیرد. به عبارت دیگر، نظر داوران با نظر عمومی مردم متفاوت است و آنچه داوران دوست دارند برای مردم جذابیت کمتری دارد. البته این مطلق نیست و بسیاری از آثار راه یافته به جایزه جلال جزو پرفروش ترین کتاب ها هستند. مانند:

آثار برگزیده در انواع جشنواره ها اعم از: کتاب، فیلم، تئاتر و… کمتر مورد استقبال مخاطبان قرار می گیرد.

او کتاب «آب هرگز نمی میرد» را نوشت. حمید حسام.

او کتاب «نامیرا» را نوشت. صادق کرمیار.

او کتاب «ریهاش» را نوشت. رضا امیرخانی.

او کتاب «بابا رجب» را نوشت. نسرین رجب پور.

کتاب توسط «ر» نوشته شده است. برادران مریم.

او کتاب «بیروت» را نوشت. ابراهیم اکبری دیزگاه.

و کارهای دیگری که شاید الان یادم نرود.

برگزاری اختتامیه جایزه جلال آل احمد در گرو آمادگی وزارت فرهنگ است

اختتامیه جایزه جلال همیشه در دی ماه برگزار می شود، با توجه به تغییراتی که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رخ داده، هنوز از فعالیت دبیرخانه اطلاعی در دست نیست. آیا اطلاعاتی دارید و می توانید در مورد این دوره و برنامه های آن توضیحاتی ارائه دهید؟

تا جایی که اطلاع دارم و رسانه ای شد، دبیر علمی هفدهمین دوره جایزه ادبی جلال زازم و مسعود کوثری با همکاری اعضای کمیته علمی کار خود را آغاز کرده است. البته دبیرخانه جایزه از ماه ها قبل به صورت خودکار فراخوان را منتشر کرده و تمامی آثار منتشر شده در سال ۱۴۰۲ را جمع آوری کرده است و داوران نیز در حال ارزیابی آثار هستند.

اما اینکه واقعاً اختتامیه این جایزه در آذرماه برگزار می شود یا نه بستگی به میزان آمادگی وزارت فرهنگ و ارشاد و اعلام پایان مرحله داوری دارد.