رصد دو سیاهچاله در کهکشانی دوردست با داده‌های ماهواره «تس» ناسا

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از سای تک دیلی، تا اکنون چند گروه تحقیقاتی بین‌المللی این تئوری (نظریه یا فرضیه) را تایید کرده‌اند که در مرکز کهکشان دوردست OJ ۲۸۷ دو سیاهچاله وجود دارد؛ نظریه‌ای که اولین بار توسط ستاره‌شناسان در دانشگاه تارکو فنلاند مطرح شد. حالا یک مطالعه جدید نشان داده مشاهدات ماهواره‌ای انجام شده در سال ۲۰۲۱ برای اولین بار سیاهچاله کوچک‌تر از این زوج سیاهچاله‌ای را عیان کرده است.

کشف سیاهچاله در کهکشان او جی ۲۸۷

ماهواره فراخورشیدی سازمان ناسا در سال ۲۰۲۱ به سمت کهکشان او جی ۲۸۷ نشانه رفت تا به ستاره‌شناسان در تایید فرضیه وجود دو سیاهچاله در مرکز این کهکشان کمک کند؛ نظریه‌ای که اول بار توسط محققان دانشگاه تارکو فنلاند مطرح شده بود.

ماهواره کاوشگری سیارات فراخورشیدیبرای کشف هزاران سیارات فراخورشیدی در مدارهای پیرامون روشن‌ترین ستارگان کوتوله در فضا طراحی شده است. این ماهواره سیارات مختلفی را از جهان‌های کوچک سنگی تا سیارات عظیم پیدا می‌کند و تنوع و گوناگونی سیارات در کهکشان ما را نشان داده و تاکنون ۴۱۰ سیاره فراخورشیدی تایید شده یا جهان‌های جدید را پیدا کرده که به دور ستارگانی غیر از خورشید می‌چرخند.

شواهد و مدارکی از سیاهچاله‌های دوگانه در کهکشان او جی ۲۸۷
ماهواره چند هفته را صرف مطالعه منظومه‌ای از نوع دیگر کرد و آن یک کهکشان راه دور با نام او جی ۲۸۷ بود. محققان شواهد و مدارک غیر مستقیمی پیدا کرده‌اند که در این کهکشان یک سیاهچاله بزرگ دور یک سیاهچاله بزرگ ۱۰۰ برابر خودش می‌چرخد.

ماهواره یاد شده برای تایید وجود سیاهچاله کوچکتر، روشنی سیاهچاله اصلی و رانش فورانی (jet) مرتبط با آن را رصد کرد. مشاهده مستقیم سیاهچاله کوچکتر چرخنده به دور سیاهچاله بزرگتر دشوار است؛ اما وجود آن به علت یک فوران ناگهانی روشنایی برای محققان افشا شد. این چنین رویدادی در گذشته هیچگاه در کهکشان یاد شده مشاهده نشده بود. البته محققان دانشگاه تارکو در سال ۲۰۱۴ وقوع این پدیده را در سال ۲۰۲۱ پیش بینی کرده بودند و چند ماهواره و تلسکوپ در آن زمان بر این شئ فضایی متمرکز شده بودند.

ماهواره یاد شده روز ۱۲ نوامبر ۲۰۲۱ این فروزه پیش بینی شده را ردیابی کرد و مشاهدات آن به تازگی در یک مطالعه توسط محققانی از موسسه تحقیقاتی «آریابهاتا» هند و کالج نیوجرسی آمریکا منتشر شده است. این رویداد تنها ۱۲ ساعت به طول انجامید و نشان داد یافتن یک فوران نورانی با روشنایی بالا بسیار دشوار است؛ مگر اینکه زمان آن از قبل معلوم باشد.

پیامدها و تحقیقات آینده

پروفسور مائوری والتونن و گروه تحقیقاتی او از دانشگاه تارکو فنلاند در یک مطالعه جدید با ترکیب تمام مشاهدات قبلی نشان داده اند این فوران ۱۲ ساعتی نور از منشا سیاهچاله کوچکتر در مدار و حواشی آن بوده است.

فوران سریع نورانی زمانی روی می‌دهد که سیاهچاله کوچکتر تکه بزرگی از «قرص برافزایشی» (accretion disk) در پیرامون سیاهچاله بزرگتر را می‌بلعد و آن را به یک فروزه برونشی از گاز تبدیل می‌کند. این جت سیاهچاله کوچکتر سپس به مدت ۱۲ ساعت روشن‌تر از جت سیاهچاله بزرگتر است و این موجب می‌شود رنگ کهکشان OJ ۲۸۷ کمتر سرخ‌فام باشد. پس از این انفجار نورانی رنگ سرخ بازمی‌گردد. رنگ زرد نشان می دهد برای مدت زمان ۱۲ ساعتی ما نور را از سیاهچاله کوچکتر مشاهده می‌کنیم.

با وجود این سیاهچاله کوچکتر ممکن است به زودی وجود خود را به یک شکل دیگر نیز عیان سازد؛ زیرا انتظار می‌رود امواج گرانشی نانو-هرتز هم ساطع کند. امواج گرانشی این کهکشان ممکن است در سال‌های آینده قابل ردیابی باشد.