مثنوی معنوی در نگاه شهید مطهری دریایی از حکمت و معرفت است

حجت الاسلام محسن بخشعلی وی در خصوص تأثیر اشعار مولوی و کتاب مثنوی در فرهنگ دینی و قرآنی به خبرنگار معارف ایرنا گفت: کتاب مثنوی معنوی تاکنون موافقان و مخالفان زیادی داشته است. به عقیده برخی، این کتاب کتابی اسرارآمیز و عرفانی است و از این رو کسانی که معناشناس و آشنا به اسرار عرفانی هستند و مشتاق عرفان و معرفت هستند، از موافقان این کتاب و کسانی هستند که این علم را قبول ندارند. با اسرار عرفانی آشنا هستند، آن را ندارند و به ظاهر کلام و متن توجه دارند، از مخالفان مثنوی های معنوی هستند.

وی افزود: برای استفاده و بهره مندی از این کتاب، یا باید خود محقق باشیم و به طور گسترده با قرآن و روایات آشنا شویم یا به سراغ کسانی برویم که قبلا این کار را انجام داده اند و سپس مثنوی را با هم مقایسه کنیم. اشعار با قرآن و سنت». در طول تاریخ مثنوی، افراد زیادی درباره این کتاب توصیف و صحبت کرده‌اند و اندیشمندان معاصر درباره اهمیت و عظمت این کتاب اظهار نظر کرده‌اند.

بخشعلی با اشاره به نظر آیت الله عبدالله جوادی آملی وی گفت: این مفسر قرآن در جلد اول تفسیر تسنیم (صفحه ۲۳۴) درباره مثنوی می نویسد: «مثنوی کتاب درسی عمیقی است که فارسی و قافیه دار بودن آن و حاوی داستان ها و طنزها و تمثیل ها نیست. از عظمت آن کاسته و از عظمت علمی آن کاسته شود

وی افزود: آیت الله جوادی آملی فقیه، مرجع تقلید، مفسر و فیلسوفی است که در عرفان نظری و عملی جایگاه ویژه ای دارد و با تمام علم و سرمایه علمی که به این کتاب می رسد، کتاب مثنوی را شرح می دهد. معانی این را دوست دارد.

این استاد ادامه داد: مولوی در مثنوی جملات عجیبی را برای کتاب خود انتخاب می کند به ویژه مقدمه آن با عنوان مقدمه مثنوی که به زبان عربی نوشته شده و در طول تاریخ مورد اعتراض، تایید و مخالفت قرار گرفته است که عده ای نتوانستند آن را بفهمند. جملات را بپذیر و یکی از جملات معروف مثنوی «هو اصول اصول اصول الدین» است که این کتاب ریشه ریشه های ریشه دین است.

وی افزود: استاد شهید مرتضی مطهری امام خمینی (ره) او را ثمره عمر خود دانسته و عظمت علمی این فیلسوف بر کسی پوشیده نیست و به عنوان یک عالم و فقیه در این مقدمه در کتاب عرفان حافظ (ص ۱۴۳) می نویسد: پیشگفتار مثنوی انصافاً شاهکاری است اگر انسان رازهای عرفانی را بشناسد.

بخشعلی افزود: مطهری در کتاب عرفان حافظ که یادآور کتاب مثنوی است، چنین می نویسد: «دیباچه مثنوی با نوحه و تنهایی انسان آغاز می شود؛ داستان نی چونگ را بشنو، از جدایی ها گلایه می کند، چه تمثیلی بزرگ است. این ناله نی است که به قول او شور و اشتیاق را در تمام دنیا پراکنده کرده و همه را به حرکت واداشته است.

وی افزود: شهید مطهری در جلد اول کتاب علوم اسلامی (صفحه ۱۱۹) می نویسد: مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی معروف به مولوی صاحب کتاب جهانی مثنوی از بزرگ ترین عرفای اسلام و از بزرگ ترین عرفای اسلام است. مثنوی او دریایی از حکمت و معرفت و نکات تفصیلی معرفتی معنوی، اجتماعی و عرفانی است خواننده و محقق

این پژوهشگر دینی ادامه داد: پروفسور مطهری نیز در کتاب طبیعت (ص ۱۰۷) می نویسد: «چه نمونه شگفت انگیزی در این زمینه در مثنوی یافت می شود و واقعاً مولوی عجیبی است در نشان دادن این گونه از معنویت و معنویت. مسائلی که به این مسائل مربوط می شود بعد از اینکه می گوید انسان این گونه آفریده شده است، نیمی از انسان آسمانی است و نیمی دیگر زمینی است و این درگیری همیشه در کار است و انسان در نوسان است. نظر شهید مطهری شبیه آیات قرآن است که خلقت انسان را دو رو و دو رو معرفی می کند، از یک سو انسان را خاکی می داند که از خاک و خاک ساخته شده است و از طرفی انسان را آسمانی می داند که پر از روح است، این انسان دو چهره در مثنوی جلوه های فراوانی دارد که برگرفته از آیات قرآن است.

وی افزود: بدیل زمان فروزانفر او کتابی به نام احادیث مثنوی نوشت و احادیثی را که در کتاب مثنوی آمده از پیامبر (ص) یا ائمه (ع) جمع آوری کرد. او می نویسد: «از قرن پنجم به بعد بیشتر شاعران تحت تأثیر تعالیم اسلامی قرار گرفتند و تأثیر معنوی اسلام افزایش یافت». به همین دلیل مثنوی نوشته شده در قرن هفتم بخشی از نظر فروزانفر است که متأثر از آموزه های اسلامی است.