بررسی «نو محافظه‌کاری عصر پوتین» در یک کتاب

به گزارش ایرنا، کتاب «نومحافظه کاری دوران پوتین» به زبان فارسی و ایران ما اثری کاملاً جدید است و برخلاف معمول، نه بر اساس رویدادهای سیاسی، بلکه بر اساس ریشه و اندیشه های فلسفی و سیاسی آن است.

کتاب «نومحافظه کاری دوران پوتین» روایتی ناشناخته یا کمتر شناخته شده از روسیه و تحولات سیاسی و اجتماعی مرتبط با آن است. روسیه نه تنها به عنوان یک جغرافیا بلکه به عنوان یک تاریخ نیز در نظر گرفته می شود و به شخص روس نه تنها به عنوان نماینده یک نژاد بلکه به عنوان یک هویت نیز نگاه می شود. در این چارچوب، تحولات و تحولات سیاسی روسیه در چند قرن اخیر نه تنها به‌عنوان فرآیند درگیری بر سر قدرت، بلکه از پنجره تلاقی اندیشه‌ها و ریشه‌ها و جدال سنت و مدرنیته آموخته می‌شود. به عبارت دیگر، این تحقیق لایه های زیرین تحولات اجتماعی روسیه تزاری، اتحاد جماهیر شوروی و فدراسیون روسیه را بررسی می کند و در عین حال این واقعیت را نشان می دهد که یک زنجیره فکری تمام این تاریخ هزار ساله را به هم پیوند می دهد و رویدادهای آن

البته مطالعه روس و روسیه کار ساده ای نیست و به همین دلیل است که نه تنها محققان خارجی، بلکه برخی از جامعه شناسان روسی نیز به وجود دوگانگی و پارادوکس های فراوان در مفاهیم فرهنگی و اجتماعی روس ها اشاره می کنند.

فئودور ایفانوفیج تیوتچف، فیلسوف و شاعر اواخر قرن نوزدهم، جمله معروفی در این زمینه دارد: روسیه را نمی توان با عقل درک کرد و نمی توان آن را با معیارهای کلی سنجید. یکی دیگر از نمادهای پیچیدگی و درهم تنیدگی مسائل در روسیه، عروسک های معروف روسی به نام «ماتریوشکا» است که از بیرون یکی به نظر می رسد، اما با باز شدن عروسک، لایه هایی از عروسک های دیگر در داخل آن ظاهر می شود. به این ترتیب تاریخ جغرافیا و همه تحولات مربوط به روسیه همیشه مرموز به نظر می رسید.

در کتاب “نومحافظه کاری در دوره پوتین” اول اینکه تاریخ روسیه نه به صورت کلی، بلکه از منظر اپیزودهای هویت سازی بررسی می شود. اندکی پس از تأسیس دولت روسیه با منشأ بیزانسی، این سرزمین نزدیک به سه قرن تحت کنترل مغول ها و راه های آسیایی قرار گرفت. پس از آن شاهد ظهور روسیه تزاری به عنوان یک کشور مستقل و گسترش و تحکیم آن با محوریت مسکو هستیم.

پس از ظهور و ایستادن به عنوان یک امپراتوری در قرن شانزدهم و گذر از دوره عدم اطمینان در قرن هفدهم، روسیه در طول قرن هجدهم اصلاحات و اقتباس از اروپا را انجام داد. نیمه اول این قرن با پیتر کبیر صرف اصلاحات عمیق صنعتی، علمی و مذهبی شد و در نیمه دوم این قرن علاوه بر ادامه اصلاحات، کاترین کبیر راه روشنگری فلسفی و حقوقی و اجتماعی را در پیش گرفت. توسعه در اوایل قرن نوزدهم، روسیه پر از موفقیت و پیروزی بر ناپلئون، به سنت گرایی و روش های محافظه کارانه روی آورد.

جالب است که همان محافل علمی و دانشگاهی و فرهنگستان علوم به تقلید از اروپا و با کمک مشاوران غربی پیتر I او که به پیتر کبیر معروف است، یازدهمین و آخرین تزار روسیه بود. پس از او به محلی برای بحث های فلسفی و پایه محافظه کاری روسی تبدیل شد. روسیه در دوران پتر کبیر و با تأسیس سنت پترزبورگ به عنوان پایتخت جدید، بخشی از اروپا شد و پس از آن علم، فرهنگ و صنعت در روسیه به سبک اروپایی و اقتباس از غرب و پس از آن پیشرفت کرد. که در دوران کاترین به باشگاه قدرت های اروپایی تبدیل شد. اما با تمام این مبارزات مدرنیستی در طول قرن هجدهم، تمام نیمه اول قرن نوزدهم به تحکیم هویت ملی روسیه و توسعه محافظه کاری اختصاص یافت و از نیمه دوم قرن نوزدهم به مرزبندی فرهنگی و تمدنی با اروپا اختصاص یافت. آغاز شد.

در پایان قرن نوزدهم، روسیه با اعتماد به نفس و احساس مأموریت ویژه آماده نجات جهان و اروپا بود. ورود نابه به جنگ جهانی اول و آشفتگی داخلی باعث شد که جناح چپ دست بالا را پیدا کند و این ماموریت در ظرف سوسیالیسم ریخته شود. چه اتفاقی افتاد کارل مارکس او این کار را غیرممکن می‌دانست، زیرا روسیه از مرحله فئودالی به مرحله صنعتی نرفته است و توده مردم روسیه نیز فکر می‌کردند که این توطئه یهودیان اروپایی برای نجات این قاره از آتش مارکسیسم و ​​سوسیالیسم است که شعله‌ور شده بود. به این ترتیب سنت گرایی و محافظه کاری روسی با چهره ای جدید ظاهر شد و لیبرالیسم و ​​غرب گرایی نه تنها تا یک قرن دیگر به حاشیه رفت، بلکه به شدت سرکوب شد. تنها پس از بیش از دو قرن، در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰، لیبرالیسم در روسیه از حاشیه بازگشت. ظهور ولادیمیر پوتین یک دهه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و احیای محافظه کاری در روسیه نشان دهنده عمق ریشه ها و عقاید سنت گرایانه در جامعه روسیه است. بنابراین، تاریخ چند صد ساله اخیر روسیه را می توان از یک سو دوران رقابت و همکاری با اروپا و غرب جمعی و از سوی دیگر تاریخ اندیشه محافظه کار روسیه دانست.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه دهه اول حکومت خود بر روسیه را با تکیه بر عمل گرایی، تحکیم هویت ملی و ایجاد انسجام داخلی و احیاء و ارتقای نقش روسیه در جهان سپری کرد، اما با بروز چالش های جدی با غرب و ناتو، حاکمیت. ژئوپلیتیک بر رفتار سیاست خارجی روسیه مسلط شد و پس از آن طعم محافظه‌کاری در سخنان و مواضع او و نیز ارجاع او به منابع محافظه کاری در روسیه افزایش یافت.

در این کتاب سعی شده است تا در بررسی دوران حکومت پوتین و نیز رویدادهای مربوط به آن به ویژه درگیری روسیه و اوکراین، عناصر آموزه های فکری در آیینه تاریخ بازنمایی شود. کتاب حاضر به زبان فارسی و در کشور ما ایران اثری کاملاً جدید است و بر خلاف معمول متکی به رویدادهای سیاسی نیست. بلکه مبتنی بر ریشه و اندیشه های فلسفی و سیاسی آن است. به عبارت دیگر، یک دوره کامل و جامع از فلسفه سیاسی روسیه در اینجا به طور خلاصه ارائه می شود.

طرح کتاب و درخت مطالب کتاب با قسمت های موجود آن کاملاً جدید و نشات گرفته از ذهن نویسنده کتاب است. بررسی تاریخی مشخص، تبیین ویژگی‌ها و معرفی چهره‌های اصلی سنت‌گرایی در روسیه، ارائه پوتین و تیمش در قالب نومحافظه‌کاری روسی و در نهایت معرفی چهره‌ها و اتاق‌های فکری که در حال حاضر در حال ترویج روش محافظه‌کارانه در روسیه هستند. در نهایت اشاره ای به شخصیت های لیبرال و اندیشه های آنها در روسیه جدید شده است که در سال های اخیر کاملاً به حاشیه رفته اند، البته نه به اندازه دوره شوروی.

مهدی سنایی مؤلف کتاب گوید: کتاب نومحافظه کاری دوران پوتین از سوی دیگر، دایره المعارفی است مختصر در زمینه فلسفه سیاسی و تفکر حکومتی در روسیه با تمامی مفاهیم، ​​مراحل تاریخی، عناصر، ابعاد و چهره های آن. این کتاب حاصل یک تحقیق و نگارش دو ساله است و در اینجا جایی از آقایان مهدی نوری و حسین اصغری از دانشجویان مقطع دکتری وجود دارد که در تهیه داده ها و بررسی مراجع در قسمت هایی از کتاب و همچنین به من کمک کردند. خانم ویدا یاقوتی فرشته آبانیکی و مائده. از پورصفایی برای کمک در ترجمه، ویرایش و تصحیح برخی از صفحات تشکر می کنم.

مطالب کتاب حداقل در سه بخش با فلسفه و تاریخ ایران مرتبط است. نخست در تمدن باستانی و قلعه آرکایم در جنوب روسیه که برخی از مورخان روسی آن را ایرانی الاصل می دانند; دوم، در پایان قرن نوزدهم، محافل علمی در روسیه، به پیروی از محافل آلمانی، اندیشه آریایی را در مورد آینده جهان مورد بحث قرار دادند. سومین و مهمترین شباهت زیاد ایران و روسیه در ورود به عصر توسعه و مدرنیته و دغدغه های مربوط به آن است.

اگرچه روسیه حداقل یک قرن قبل از ایران اصلاحات و توسعه را آغاز کرده است، اما مسیر جغرافیایی اصلی ایران برای رسیدن به اروپا و از جهاتی خاستگاه برخی نشانه ها و مظاهر مدرنیته در ایران بوده است، اما مسائل و شبهات آن در مسیر نوسازی و توسعه بسیار شبیه به هم هستند. ایران هم شبیه است، به همین دلیل است که خواننده این کتاب ممکن است در حین مرور مطالب بارها به یاد سرنوشت یکسان توسعه ایران بیفتد. شباهت فرهنگ ارتدوکس و شیعه می تواند چهارمین موضوع در تلاقی دو فرهنگ باشد که در ایران بیشتر از روسیه جدی گرفته می شود.

او کتاب «نومحافظه کاری در عصر پوتین» را نوشت. مهدی سنایی در ۵۰۰ صفحه با قطع رقعی توسط انتشارات نگاه ماشین در سال ۱۴۰۳ به چاپ رسیده است.