زخم بستر چیست؟ بهترین و سریعترین درمان زخم بستر

زخم بستر زخمی است که در اثر فشار طولانی مدت روی پوست ایجاد می شود. چندین مرحله آسیب برای بیماری زخم بستر شناسایی شده است که در صورت پیشگیری از عفونت قابل درمان و کنترل است.

درد بستر مشکلی دردناک و نگران کننده برای سالمندان و بیماران بستری طولانی مدت است. زخم های فشاری اغلب در افراد مسن که قادر به حرکت نیستند رخ می دهد. اما اگر بیمار برای مدت طولانی به پوست خود فشار بیاورد، سن او مهم نیست.

همراه بیمار باید به طور منظم بدن فرد را تحت نظر داشته باشد. اگر حتی یک نشانه کوچک از این بیماری را روی پوست بیمار خود ببیند; فوراً با توجه به درجه زخم بستر درمان مناسب را انجام دهید.

زخم بستر چیست؟

زخم بستر یا زخم فشاری آسیبی است که در اثر فشار طولانی مدت روی پوست و بافت زیرین آن ایجاد می شود. این فشار می تواند جریان خون را در ناحیه آسیب دیده کاهش دهد و منجر به مرگ سلول های پوست و بافت نرم شود. زخم بستر معمولا در باسن، پاشنه پا، آرنج، شانه ها و ستون فقرات ایجاد می شود.

زخم بستر ممکن است روزها، ماه ها یا حتی سال ها طول بکشد تا بهبود یابد. اگر زخم بستر عفونی شود باعث تب و لرز در فرد می شود و در مواردی عفونت در بدن سرایت می کند و باعث ناراحتی قلبی و ضعف عمومی در بدن می شود.

انواع زخم بستر

زخم بستر بر اساس عمق و شدت آسیب به پوست و بافت نرم به چهار مرحله طبقه بندی می شود:

زخم بستر درجه ۱

زخم فشاری درجه ۱ خفیف ترین نوع زخم فشاری است. در این مرحله فقط لایه بالایی پوست (اپیدرم) آسیب می بیند.

علائم زخم فشاری درجه ۱

• قرمزی پوست (هنگام فشار دادن سفید یا رنگ پریده نمی شود)
• پوست سخت یا حساس

زخم بستر درجه ۲

زخم بستر درجه ۲ نوع جدی تری از زخم بستر است. در این مرحله پوست آسیب دیده و تاول می زند. در این نوع ممکن است شاهد خونریزی کمی در محل زخم باشیم.

علائم زخم بستر درجه ۲

• تاول پوستی یا زخم باز
• پوست قرمز و ملتهب
• حساسیت یا درد در ناحیه زخم
• ترشحات شفاف یا زرد رنگ از زخم

زخم بستر درجه ۳

زخم بستر درجه ۳ شدیدترین نوع زخم بستر است. در این مرحله پوست و بافت زیرین آسیب می بینند. زخم عمیق است و به عضلات، استخوان ها یا تاندون ها می رسد.

علائم زخم بستر درجه ۳

• زخم باز (در ناحیه عضله، استخوان یا تاندون)
• پوست سیاه یا قهوه ای
• حساسیت یا درد در ناحیه زخم
• ترشحات چرکی یا بدبو در محل زخم

زخم بستر درجه ۴

در زخم بستر درجه ۴ تمام لایه های پوست و بافت زیرین آسیب دیده بود. زخم آنقدر عمیق است که به استخوان ها و تاندون ها می رسد.

علائم زخم بستر درجه ۴

• زخم باز (در ناحیه عضله، استخوان یا تاندون)
• بافت مرده در پایین زخم
• ترشحات چرکی یا بدبو از زخم
• حساسیت یا درد در ناحیه زخم

مراحل درمان زخم بستر

درمان زخم بستر بسته به مرحله ای که زخم در آن قرار دارد باید توسط پزشک متخصص انجام شود. هنگامی که زخم باز است، درمان دشوارتر می شود و شامل موارد زیر است:

• فشار را از ناحیه آسیب دیده بردارید.
• زخم را تمیز کنید.
• از زخم با باند محافظت کنید.
• آنتی بیوتیک ها توسط پزشک برای درمان عفونت تجویز می شود.
• یک رژیم غذایی سالم و مغذی برای بیمار در نظر بگیرید.
• برداشتن بافت آسیب دیده از زخم یکی از اقدامات مهم است.
• پیوند پوست سالم به ناحیه آسیب دیده در مراحل حاد زیر نظر پزشک متخصص انجام می شود.

اگر بیمار بی اختیاری داشته باشد، بهبود زخم ها دشوارتر می شود زیرا ناحیه آسیب دیده دائما مرطوب است و رطوبت خطر عفونت باکتریایی را افزایش می دهد.

علل زخم بستر

فشار زخم بستر می تواند جریان خون را در ناحیه آسیب دیده کاهش دهد. با گذشت زمان شاهد مرگ سلول های پوست و بافت نرم هستیم. عوامل ایجاد زخم بستر را می توان به شرح زیر توضیح داد:

بستری طولانی مدت یا بی حرکتی

هنگامی که بیمار برای مدت طولانی در وضعیت ایستا قرار دارد، فشار روی پوست می تواند باعث ایجاد زخم فشاری شود.

اضافه وزن یا چاقی

وزن اضافی می تواند فشار بیشتری بر پوست و بافت زیرین وارد کند.

برش

زخم فشاری ناشی از بریدگی زمانی رخ می دهد که نیروی قوی بدن بیمار را به سمت پایین حرکت دهد. بنابراین پوست بدن روی تخت کشیده می شود و در اثر ضربه، بیمار آسیب می بیند.

رطوبت

عامل دیگری که باعث ایجاد زخم فشاری می شود رطوبت ناشی از عرق، ادرار و مدفوع است. در نتیجه می توانند روی پوست بنشینند و باعث تحریک پوست و افزایش خطر عفونت شوند.

بیماری های عصبی یا عروقی

این بیماری ها می توانند جریان خون در پوست را کاهش دهند.

پوست نازک یا حساس

پوست نازک یا حساس می تواند خطر ابتلا به زخم بستر را افزایش دهد. این نوع پوست بیشتر مستعد آسیب است.

علائم و نشانه های زخم بستر

زخم بستر در اثر فشار زیاد در مدت زمان کوتاه یا حتی فشار خفیف در مدت زمان طولانی ایجاد می شود. علائم و نشانه های زخم بستر در مراحل اولیه خود را به صورت قرمزی، تورم و حساسیت یا درد نشان می دهد. اما در مراحل پیشرفته علائم و نشانه های زیر را مشاهده می کنیم:

• تاول و ترشحات
• عفونت و بوی بد
• درد شدید
• آگوه
• قرمزی و تورم در اطراف زخم
• ترشحات چرکی یا بدبو از زخم

مراقبت از زخم بستر

درمان زخم بستر بستگی به نوع زخم دارد. در مراحل اولیه، زخم بستر معمولاً با مراقبت های خانگی قابل درمان است. اما برای هر درجه از زخم بستر، مراقبت های جداگانه باید انجام شود:

• وضعیت بیمار را مرتباً تغییر دهید
• استفاده از تشک یا پد ضد زخم
• زخم را با محلول نمکی تمیز کنید
• از پانسمان مناسب برای زخم استفاده کنید
• کنترل عفونت
• برداشتن بافت مرده (دبریدمان)

پس از شروع درمان، بیمار باید به طور مرتب توسط پزشک یا پرستار معاینه شود. این برای اطمینان از بهبود زخم و جلوگیری از عوارض احتمالی ضروری است.

پیشگیری از زخم بستر

پیشگیری از زخم بستر در بیماران دشوار نیست. برای این منظور بهتر است پرستاران برای هر درجه زخم بستر مراحل زیر را با دقت انجام دهند:

• پیشگیری از زخم فشاری درجه یک

برای جلوگیری از زخم فشاری درجه ۱، تغییر وضعیت بیمار به طور منظم توصیه می شود. این به کاهش فشار روی پوست کمک می کند. همچنین می توانید از تشک یا پد ضد زخم برای کاهش فشار روی پوست استفاده کنید.

• پیشگیری از زخم بستر درجه ۲

برای پیشگیری از زخم بستر درجه ۲ استفاده از تشک یا پد ضد زخم، تغییر مرتب وضعیت بیمار و تمیز و خشک نگه داشتن پوست بیمار توصیه می شود.

• پیشگیری از زخم بستر درجه ۳

با مراقبت و پیشگیری مناسب می توان از بروز یا پیشرفت آن جلوگیری کرد. کنترل وزن بیمار، استفاده از تشک یا پد ضد زخم، تمیز و خشک نگه داشتن پوست بیمار می تواند به ادامه روند بهبودی بیمار کمک کند.

• پیشگیری از زخم بستر درجه ۴

اگر بیمار شما زخم بستر درجه ۴ دارد، پزشک یا پرستار توصیه می کند که برای درمان زخم بستری شود.

زخم بستر در کودکان

یکی از باورهای غلط مردم این است که فکر می کنند زخم بستر فقط برای بزرگسالان است و توجه زیادی به بدن کودکان ندارند. متأسفانه دلایل زیادی وجود دارد که باعث ایجاد زخم بستر در کودکان می شود. کودکان مبتلا به بیماری های عصبی و ضایعات نخاعی بیش از سایرین مستعد ابتلا به این بیماری هستند. اما خوشبختانه روش های مختلفی برای پیشگیری و درمان زخم بستر در کودکان وجود دارد که با استفاده از آن ها می توانید به راحتی زخم های ایجاد شده را از بین ببرید.

عوامل مختلفی باعث ایجاد زخم در بدن کودکان می شود. بدون شک علت اصلی این مشکل کاهش فعالیت کودکان است. نشستن و دراز کشیدن طولانی مدت یکی از دلایل اصلی این مشکل است. جالب است بدانید یکی دیگر از عوامل ایجاد زخم بستر در کودکان، رژیم غذایی نامناسب آنهاست. اگر کودک آب کافی ننوشد، بیشتر در معرض این وضعیت قرار می گیرد. اضافه وزن و همچنین سابقه زخم فشاری از دیگر عواملی است که می تواند در بروز این مشکل موثر باشد.

زخم بستر در سالمندان

زخم بستر در افراد مسن بیشتر از جوانان است. این مشکل زمانی برای این عزیزان پیش می آید که خون رسانی به پوست بیش از ۲ تا ۳ ساعت قطع شود. با لایه برداری پوست، زخم ها به صورت یک ناحیه قرمز و دردناک شروع می شوند که در نهایت به رنگ بنفش در می آیند. اگر درمان نشود، پوست ممکن است شکسته شود و ناحیه زخم ممکن است عفونی شود.

زخم بستر می تواند عمیق باشد و به عضلات و استخوان ها گسترش یابد. هنگامی که زخم ها ایجاد می شوند، اغلب به آرامی بهبود می یابند. بسته به شدت زخم بستر، وضعیت جسمانی فرد و وجود بیماری های دیگر (مانند دیابت)، زخم بستر ممکن است مدت زیادی طول بکشد تا بهبود یابد. حتی در برخی موارد، جراحی برای کمک به روند بهبودی مورد نیاز است.

زخم بستر در بیماران دیابتی

با گذشت زمان، سطح بالای قند خون می تواند به اعصاب و عروق خونی شما آسیب برساند. این وضعیت جریان خون را به خصوص در بازوها و پاها کاهش می دهد و بهبود زخم ها و بریدگی ها را دشوار می کند. خطر عفونت نیز افزایش می یابد.

علاوه بر این، دیابت با وضعیتی به نام بیماری شریان محیطی (PAD) همراه است که جریان خون را در پاهای شما کاهش می دهد. آسیب عصبی یا نوروپاتی می تواند درد و سایر علائم آسیب یا بیماری را بدتر کند.

به طور کلی، زخم ها خطرناک هستند زیرا می توانند منجر به عفونت های جدی یا حتی قانقاریا شوند. در برخی موارد، تنها راهی که پزشکان می توانند عفونت را درمان کنند، جراحی ناحیه آسیب دیده است.

مراحل بهبود زخم بستر

• فشار روی ناحیه زخم را کاهش دهید
• تمیز کردن زخم بستر
• پوشاندن زخم بستر با گاز استریل
• استفاده از کرم های ترمیم کننده موضعی
• برداشتن بافت مرده از زخم
• استفاده از تشک های مواج
• دادن منظم آنتی بیوتیک به بیمار

عوارض زخم بستر

در صورت عدم درمان، زخم های فشاری می توانند به آسیب های فشاری جدی تبدیل شوند که در برخی موارد غیر قابل برگشت هستند. افرادی که از این عارضه رنج می برند بیشتر مستعد ابتلا به زخم های فشاری هستند.

یکی از خطرناک ترین عوارض این بیماری ایجاد سلولیت است که نوعی عفونت باکتریایی است. این عفونت از سطح پوست به لایه های عمیق نفوذ می کند و می تواند زندگی بیمار را تهدید کند. از دیگر عوارض زخم بستر می توان به گسترش عفونت به استخوان ها و مفاصل اشاره کرد. در این صورت عفونت باعث از کار افتادن اندام ها و آسیب به عملکرد آنها می شود.

به طور کلی عوارض زخم فشاری عبارتند از:

• سلولیت: عفونت پوست
• استئومیلیت: عفونت استخوان
• باکتریمی: عفونت خون
• مننژیت: عفونت مغز و نخاع
• اندوکاردیت: بیماری قلبی