اولین فینالیست ایرانی مسابقه جهانی مد پایدار، گفتگو با زهرا قانعی
تصور کنید در ۲۳ سالگی بهعنوان اولین ایرانی در مسابقهای با طراحان مد پایدار سراسر جهان رقابت میکنید. زهرا قانعی، فارغالتحصیل رشتهی طراحی لباس از دانشگاه الزهرا تهران، این رویا را به واقعیت تبدیل کرده است. او توانست با پشتکار و خلاقیت، از دانشگاه تا فشنشوی Redress در هنگکنگ، مسیری پر تلاطم و الهامبخش را طی کند. در این مصاحبه به سراغ زهرا قانعی رفتیم تا از مسیر حرفهای او و چالشهایی که بهعنوان یک طراح جوان ایرانی با آنها روبرو بوده، بیشتر بدانیم.
او که اکنون بهصورت فریلنس فعالیت میکند و برند شخصی خود را توسعه میدهد، در این گفتوگو از تجربیاتش در دوران تحصیل، کارآموزی، همکاری با برندهای بینالمللی و شرکت در مسابقات صحبت کرده است. زهرا از مسیری که طی کرده، ایدههای پشت کالکشنهایش و تجربهی منحصربهفرد اجرای یک فشنشوی جهانی میگوید.
اگر شما دانشجوی طراحی لباس، تازهوارد به این رشته، یا علاقهمند به دنیای مد هستید و میخواهید با چالشها و فرصتهای این مسیر آشنا شوید، این گفتگو دیدگاهی واقعی به شما ارائه میدهد. در این مصاحبه نکات ارزشمند و تجربههای مستقیم از فراز و نشیبهای حرفهای این حوزه به اشتراک گذاشته شده است.
تحصیل در رشته طراحی لباس: معایب و امتیازات
زهرا در خصوص دوران تحصیلش در رشتهی طراحی لباس در دانشگاه الزهرا، به نکات مثبت و منفی اشاره میکند. او میگوید که محتوای آموزشی در رشتهی طراحی لباس، چندان بهروز نیست و تفاوت زیادی با نیازهای بازار کار دارد.
«باتوجه به اینکه دو سال تحصیل من در دوران کرونا گذشت و بیشتر کلاسها بهصورت مجازی برگزار شد، یادگیری دروس عملی تقریبا نزدیک به صفر بود. تمرکز روی مباحث تئوری بود و این در حالی بود که رشتهی طراحی لباس نیازمند مهارتهای عملی است.»
یکی از نکات مثبتی که زهرا دربارهی دانشگاه به آن اشاره میکند، ایجاد ارتباطات و کانکشنهای قوی با دوستان بااستعداد، اساتید و افراد فعال در صنعت طراحی لباس است. این ارتباطات نهتنها به او در پیدا کردن فرصتهای شغلی کمک کرد، بلکه باعث شد که با افراد تأثیرگذاری در داخل و خارج از ایران آشنا شود.
این چالشها به او نشان داد که صرفا باتکیه بر تحصیلات دانشگاهی نمیتوان وارد بازار کار شد و نیاز به تلاش بیشتر و کسب تجربههای عملی در کنار تحصیل است.
از او پرسیدم آیا به کسانی که در ابتدای راه هستند و میخواهند وارد رشتهی طراحی لباس شوند، توصیه میکند که این مسیر را انتخاب کنند؟ او در پاسخ گفت: «این موضوع بستگی به شرایط هر فرد دارد. برای من شرایط خیلی خوبی بود؛ چرا که با هزینهای -میتوانم بگویم- بسیار کم، توانستم به تهران بیایم، در این رشته تحصیل کنم، کار کنم و تجربیات جدیدی کسب کنم. اما صرفا تحصیل در این رشته، باعث موفقیت آنها در این مسیر نمیشود. زیرا در دانشگاه بیشتر تمرکز روی طراحی است تا اجرا، در حالی که در صنعت، بحث اجرا اهمیت بیشتری دارد. بنابراین، علاوه بر تحصیل در دانشگاه، لازم است که دانشجویان از طریق شرکت در کلاسهای دیگر، کارآموزی یا کسب تجربه در مکانهای مختلف، مهارتهای اجرایی لازم را نیز کسب کنند.»
میدانیم که یکی از چالشهای دانشجویان طراحی لباس بعد از فارغالتحصیلی ورود به صنعت است. زهرا تجربههایی از کارآموزی و ساخت برند شخصی دارد از او خواستم بیشتر از مسیر شغلی در رشتهی طراحی لباس بگوید.
«از همان ابتدا که وارد دانشگاه شدم، به طراحی لباسهای سنتی ایرانی و مد پایدار علاقه داشتم. بنابراین، برندهایی را که در این زمینه فعالیت میکردند، دنبال میکردم. برای کارآموزی، برخلاف برخی از دوستانم که منتظر بودند تا فرصتهای کارآموزی به آنها پیشنهاد شود، خودم دستبهکار شدم. رزومهام را آماده کردم و به برندهایی که علاقه داشتم ایمیل زدم. یکی از بهترین تجربههایم، کارآموزی در مزون لیلا کاشانی بود که به من در فشنشوی هنگکنگ خیلی کمک کرد.»
بسیاری از دانشجویان طراحی لباس تمایل دارند که برند خودشان را داشته باشند. زهرا در بخشی از مصاحبه به چالشهای ایجاد برند شخصی خود اشاره میکند. این تجربهها به او نشان داد که مسیر موفقیت در صنعت مد تنها به طراحی محدود نمیشود و میتوان در حوزههای دیگر نیز فعالیت کرد.
«در سالهای اولیهی تحصیل، من هم مانند بسیاری از دانشجویان طراحی لباس فکر میکردم که باید برند خودم را داشته باشم. در دوران کرونا زمان زیادی داشتم و تصمیم گرفتم که شروع کنم به اجرای طرحهایم. اما خیلی زود متوجه شدم که طراح بودن برای داشتن یک برند کافی نیست؛ باید دانش مارکتینگ، مدیریت و کار تیمی هم داشت. همچنین، با مطالعه و تجربهی بیشتر، فهمیدم که دنیای فشن بسیار گستردهتر از طراحی لباس است و میتوان در حوزههایی مانند استایلینگ یا نوشتن دربارهی مد هم فعالیت کرد و اتفاقا اینها در ایران تازه هستند و جای پیشرفت زیادی دارند.»
او همچنین دربارهی آیندهی کاری خود میگوید: «تصمیم گرفتم که اگر خواستم دوباره برند خود را راه بیندازم، این بار با سرمایهی بیشتر، یا حتی با کمک یک سرمایهگذار و با تجربهی بیشتر، همراه با یک تیم قوی شروع کنم. به نظر من، اینگونه موفقتر خواهم بود.»
یکی از موضوعات جذاب در دنیای امروز، کسب درآمد دلاری از طریق کارهای فریلنس است. زهرا با انجام این پروژهها نهتنها تجربههای بینالمللی متنوعی کسب کرده، بلکه درآمد دلاری نیز به دست آورده است. این مسیر به او این امکان را داد که بهعنوان یک فریلنسر در کنار توسعهی برند خود، با شرکتهای خارجی همکاری کند.
از او دربارهی راههای انجام پروژههای جهانی و کسب درآمد دلاری پرسیدم. زهرا در پاسخ گفت: «من کاملا اتفاقی وارد این مسیر شدم؛ زمانی که در ایران هنوز فریلنسری به این شکل مرسوم نشده بود، به دنبال راهی بودم که بتوانم پورتفولیو و کارهایم را بهصورت آنلاین آپلود کنم تا بهجای فایل PDF، لینک آنها را برای برندها ارسال کنم.» دلیل این کارش جالب بود. او توضیح میدهد به دلیل عدم رعایت کپیرایت در ایران، از به اشتراک گذاشتن فایل مستقیم به کارفرمایان خودداری کرد.
«در جستوجویهایم، به سایتهای فریلنسری برخوردم. هرچند بهعنوان کسی که در ایران زندگی میکند، نمیتوانستم به طور رسمی در این سایتها ثبتنام کنم، اما کارهایم را آپلود کردم. خیلی اتفاقی پروژههایی از کشورهای مختلف مثل چین، انگلیس و ترکیه به من پیشنهاد شد. این اتفاق فرصتی شد تا در کنار توسعهی برند شخصیام، بهعنوان فریلنسر هم فعالیت کنم. این کار علاوه بر درآمد خوبی که دارد، تجربههای ارزشمندی هم برایم به ارمغان آورده است. باتوجهبه اینکه در ایران من هیچ کلاس، دانشگاه یا مؤسسهای را ندیدهام که به طور اصولی و کامل به آموزش طراحی مد بپردازد و نکات کلیدی صنعت را بیان کند، این کار فرصتی بود برای من که [در سطح جهانی] یاد بگیرم و پیشرفت کنم.»
تا این بخش از مصاحبه دربارهی کارآموزی، تأسیس برند لباس و کار در پروژههای خارجی صحبت کردیم. زهرا همچنین از همان دوران دانشجویی به شرکت در مسابقات طراحی لباس علاقهمند بود و با پیگیری اخبار داخلی و خارجی، توانست در مسابقات مختلفی شرکت کند. او معتقد است که شرکت در مسابقات میتواند فرصتی برای دیده شدن و گسترش شبکهی ارتباطی باشد.
«برای مسابقات داخلی، دانشگاه تأثیر عمدهای داشت. اساتید مسابقات را معرفی میکردند یا خود دانشگاه اسپانسر مسابقه میشد. در دانشگاه بود که این مسیر برای من مشخص شد که مسابقه هم میتواند جایی برای دیدهشدن و کسب تجربه باشد. من بهعنوان کسی که بهصورت آکادمیک این رشته را خوانده، توانستم با افرادی که در صنعت هم فعال هستند آشنا شوم.»
او میگوید هنوز هم مانند سال اول دانشگاهش اخبار انجمن و مؤسسههایی را که در حوزهی مد فعالیت میکنند دنبال میکند تا در جریان موقعیتهای شغلی، مسابقهها و رویدادها باشد.
«به نظر من، هر فرد فعال در این رشته، مخصوصا دانشجوها و تازهواردها، باید ۲۴ ساعته دنبال اخبار و رویدادهای مد در ایران و جهان باشند.»
زهرا در ادامه به نکتهی جالبی دربارهی برنده شدن در مسابقات طراحی لباس اشاره کرد که کمتر به آن پرداخته شده است. او توضیح میدهد: «بهخاطر اسپانسرهایی که مسابقات دارند، ممکن است در مراحل نهایی یکسری تصمیمهای سلیقهای انجام شود که این کاملا طبیعی است. این را میخواهم بهعنوان تجربه بگویم که اگر در مسابقهای برنده نشدید، به این معنی نیست که توانایی خود را زیر سوال ببرید. ممکن است یک طراح بسیار توانمند باشید اما به دلیل همخوانی نداشتن با دیانای برندِ اسپانسر نتوانید برنده شوید. این نوع رفتارهای سلیقهای همهجا وجود دارد، اما در ایران شدت بیشتری دارد و ممکن است باعث ناامیدی شود. بدانید که این به هیچوجه نشاندهندهی خوب یا بد بودن کار شما نیست.»
او دربارهی چگونگی شرکت در مسابقات خارجی میگوید: «سادهترین راه، جستوجو در گوگل است. همچنین، فضاهایی مثل اینستاگرام بسیار کمککننده هستند. با دنبالکردن صفحاتی که فستیوالهای خارجی و داخلی را معرفی میکنند، میتوان بهراحتی از آنها مطلع شد.»
یکی از مهمترین تجربیات زهرا، شرکت در مسابقهی بینالمللی مد پایدار Redress در هنگکنگ بود که توانست بهعنوان ده فینالیست اول این رقابت حضور پیدا کند. بخش بعدی مصاحبه به گفتوگو دربارهی مد پایدار و روند ایدهپردازی، اجرا و نمایش مجموعه لباسهایش برای مسابقه اختصاص دارد.
زهرا قانعی از همان ابتدای ورود به دانشگاه با مسئلهی پایداری در مد آشنا شد. او در پروسهی تحقیقاتی مربوط به مقالهای در مورد لباسهای سنتی اقوام ایرانی، به مفهوم مد پایدار برخورد کرد. این تجربه باعث شد که به تدریج به تحقیق و مطالعهی بیشتر دربارهی این موضوع بپردازد. او میگوید: «در ابتدا تصور میکردم که مد پایدار فقط به استفاده از دورریزها و آپسایکلینگ (استفادهی مجدد از مواد زائد) محدود میشود. اما بعد از مطالعه و تحقیق بیشتر فهمیدم که این مسئله بسیار گستردهتر است. پایداری یک فرهنگ است؛ یک روش زندگی که نهتنها در مد بلکه سالهاست در هنرهای مختلفی مثل معماری، عکاسی و طراحی داخلی نیز مطرح شده است.»
او توضیح میدهد که چطور این مسابقه به دایرهی توجهش آمد : «مسابقهی Redress یکی از بزرگترین و معتبرترین مسابقات مد پایدار در جهان است که هر سال در هنگکنگ برگزار میشود. من چندین سال بود که این مسابقه را دنبال میکردم. برای اولینبار حدود سه سال پیش، در سال ۲۰۲۱، تصمیم گرفتم برای این مسابقه اپلای کنم. آن زمان پروژهای را که از دورهی آموزشی مد پایدار در ایران گذرانده بودم داشتم و همان را بهعنوان نمونه کار آپلود کردم.
اما زمانی که فرمها را بررسی کردم و مقایسهای بین کار خودم و استانداردهای مسابقه انجام دادم، متوجه شدم که هنوز خیلی فاصله دارم. در آن لحظه فهمیدم که مد پایدار در سطح جهانی بسیار گستردهتر از چیزی است که ما در ایران به آن توجه میکنیم. برای همین تصمیم گرفتم بیشتر روی طرحهایم کار کنم و بعدها با پروژهی پایاننامهام که بر اساس مقالهام دربارهی بررسی لباس اقوام ایرانی و مد پایدار بود، در این مسابقه شرکت کردم. خوشبختانه، امسال جزو فینالیستها بودم و بهتازگی به هنگکنگ رفتم. آنجا فشنشو داشتیم و کلی چالشهای هیجانانگیز که در ادامه دربارهی آنها هم صحبت خواهیم کرد.»
مهارتهای مورد نیاز برای شرکت در مسابقات جهانی
یکی از نکات کلیدی که زهرا در مورد شرکت در مسابقات بینالمللی بیان کرد، حرفهای بودن و تمرکز در زمینهای خاص است. او معتقد است که موفقیت در چنین مسابقاتی نیازمند سالها تلاش و آزمونوخطا در یک مسیر مشخص است.
«برای مسابقات خارجی، حرفهای بودن در یک حوزهی خاص که در آن فعالیت میکنید، اهمیت زیادی دارد. یعنی اگر من دانشجوی طراحی لباس هستم یا فارغالتحصیل شدهام، باید دقیقا بدانم که تمرکزم روی کدام بخش است. مثلا اگر موضوعم مد پایدار است، دقیقا در چه حوزهای از پایداری فعالیت میکنم؟
افرادی که در مسابقه با آنها آشنا شدم و از کشورهای دیگر آمده بودند، هرکدام بر یک بخش خاص متمرکز بودند و ایدههای متفاوتی داشتند. به نظر من، هر کسی که قصد دارد برای مسابقات اپلای کند و به موفقیتی دست پیدا کند، باید قبل از آن حداقل چندین سال در یک موضوع خاص کار کرده باشد و به درجهای از حرفهای بودن رسیده باشد که بتواند کارش را بهخوبی نشان دهد.
مسئله این است که هنگام اپلای کردن، آنها رزومه و پورتفولیو هم میخواهند تا مقایسه کنند و ببینند کالکشنی که با آن اپلای کردهای، چقدر با سابقهی کاری، تحصیلی و کالکشنهای قبلی شما مرتبط است. آنها به دنبال فردی جامع و کامل هستند که مسیر مشخصی را طی کرده و از یک شاخه به شاخهی دیگر نپریده است. میخواهند بدانند که هدف مشخصی داری و این مسابقه فقط یک قدم در مسیر رسیدن به هدفت است، نه اینکه بخواهی با یک مسابقه، مسیر شغلیات را بهکلی تغییر دهی. خیلی روی این موضوع تأکید دارند و دوست دارند مطمئن شوند که در زمینهی شغلیات هدفی مشخص داری و در همان مسیر هم پیش میروی.»
ایده و روشهای پایدار از دیدگاه شرکتکنندگان جهانی
«این یکی از جالبترین قسمتهای تجربهی من در مسابقه بود. هرکسی از یک نقطهی جهان با یک ایدهی متفاوت وارد شده بود. مثلا یکی از طراحان اسپانیایی روی رنگرزی طبیعی با استفاده از باکتریها کار میکرد. یکی دیگر از طراحان روی پارچهبافی دستی سنتی از ویتنام تمرکز داشت و آن تکنیکهای قدیمی را به نحوی ارتقا داده بود که در کشورهای پیشرفتهتر هم قابلاستفاده باشد. یک طراح دیگر، با استفاده از کامواهای دستدوم و لباسهای بافتنی قدیمی، یک کالکشن بافتنی درست کرده بود»
زهرا در ادامه توضیح میدهد: «یکی از نکات مشترکی که بین همهی طراحان وجود داشت، این بود که طراحیها بهگونهای بودند که قابلیت تطبیق با تغییرات بدن را داشتند؛ یعنی نه بهصورت فری سایز رایج در ایران، بلکه لباسها طوری طراحی شده بودند که با تغییرات بدن در طول سالها میتوانستند بزرگتر یا تنگتر شوند.
برای مثال، بعضی از طراحان سراغ تکنیکهایی مثل پلیسه کردن و اوریگامی رفته بودند. این روشها نهتنها به مسئلهی zerowaste یا طراحی بدون دورریز کمک میکرد، بلکه لباسها را قادر میساخت با تغییرات بدن در طول زمان، کاملا تطبیقپذیر باشند. خیلی از طراحیها هم بهصورت مدولار بودند؛ به این معنی که میشد یک لباس را به چندین شکل مختلف پوشید و استایل کرد. به طور کلی متوجه شدم هر فرد بسته به بکگراندش، چه رشتهی تحصیلی، چه پیشینهی فرهنگی و… به راهحلی متفاوت برای پایداری در صنعت مد و لباس رسیده است.»
معیارهای پایداری مد از دید برگزارکنندگان Redress
زهرا به سه نکتهی مهم در روند ارزیابی مسابقات طراحی لباس اشاره میکند.
۱- خلاقیت در ایدهپردازی و اجرا
«در وهلهی اول، خلاقیت برایشان خیلی مهم بود. اینکه بتوانی باتوجه به شرایط و محدودیتها، به چه ایدهای برسی و چطور آن را اجرا کنی. اینکه بتوانی با منابع محدود یا بازیافتی، طرحهایی کاربردی و خلاقانه ارائه بدهی، برای داوران اهمیت زیادی داشت.»
۲- اهمیت به تولید انبوه و تأثیرگذاری واقعی
«مسئلهی دیگری که هیچکدام از ما به آن توجه نکرده بودیم، این بود که آیا این لباسها میتوانند به صورت انبوه تولید شوند یا تأثیری در صنعت فشن داشته باشند؟ برای داوران خیلی مهم بود که طراحیهای ما فقط برای فشنشو جذاب نباشد، بلکه تأثیری واقعی در دنیای مد داشته باشد. همیشه از ما میپرسیدند: آیا به تولید انبوه این لباسها فکر کردهاید؟ آیا زمانی که برای تولید آنها لازم است را در نظر گرفتهاید؟»
۲- ایجاد آگاهی و ارزش در ذهن مشتری
«داوران خیلی تأکید داشتند که ما پایداری را فدای نیازهای مشتری نکنیم. حین طراحی باید از خود بپرسیم آیا مشتری ما اصلا اهمیت میدهد که این لباس با روشهایی مثل رنگآمیزی با باکتری یا بدون دورریز (zero waste) تولید شده است؟ از طرفی، آیا ما میتوانیم با طراحیهایمان این دغدغه را در ذهن مشتری ایجاد کنیم که این لباس خاص است و او میتواند برای سالهای بیشتری از آن استفاده کند و بابت آن هزینهی بیشتری بپردازد؟»
راهحلهای پایداری در صنعت مد
«ما چالشی با یک کارخانهی پوشاک داشتیم که سالانه حداقل ۵۰ میلیون پیراهن مردانه تولید میکرد. آنها خودشان راهحلهایی برای کاهش زمان تولید و دورریزهایشان پیدا کرده بودند و از سیستمهای خلاقانهای استفاده میکردند که توسط خودشان ثبت اختراع شده بود و حالا در کارخانههای بزرگ کشورهای دیگر هم مورد استفاده قرار میگرفت.»
او دربارهی چالش پایداری میگوید: «یکی از بخشهای جذاب این تجربه، چالشی بود که در بازدید از کارخانهای در ویتنام برایمان برگزار کردند. ما باید از سه تیشرتی که به دلیل نقصهایی مثل زدگی پارچه از خط تولید خارج شده بودند، یک لباس پایدار طراحی میکردیم. نکتهی جالب این بود که آنها میخواستند ما در نظر بگیریم که زمان تولید چقدر خواهد بود. حتی یکی از اعضای تیم با کرنومتر زمان دوخت را اندازه میگرفت و کل لباس باید زیر دو دقیقه دوخته میشد.
یا مثلا برای متریال و اجزاء لباس هم محدودیتهایی داشتیم؛ مثلا اگر بیشتر از چهار یا پنج دکمه استفاده میکردیم، از ما میپرسیدند که چطور میخواهیم مشتری را متقاعد کنیم که بابت این تعداد دکمه، پول بیشتری بپردازد. اینها جزئیاتی بودند که قبلا به آنها توجه نمیکردیم و تجربهای بسیار جالب بود. ما یاد گرفتیم که در کنار فکر کردن به پایداری، باید به این فکر کنیم که آیا مشتری این محصول را خواهد خرید یا نه. هدف فقط طراحی برای یک فشنشو نبود؛ ما باید بتوانیم محصولی طراحی کنیم که قابل فروش باشد.»
هزینهها و چالشهای مالی
یکی از دغدغههای شرکت در مسابقات بینالمللی، هزینههای آن است. زهرا در مورد هزینههای شرکت در این مسابقه میگوید: « برای اپلای کردن از امسال اعلام کردند که هر کسی میتواند حتی اگر کالکشن آمادهای از قبل دارد، آن را ارائه دهد. این موضوع برای کسانی که قبلا روی لباسهایشان کار کردهاند یا چندین لوک آماده دارند، کمک بزرگی است و میتواند مدیریت هزینهها را خیلی راحتتر کند.
اما برای من که از صفر تا صد همه چیز را صرفا برای این مسابقه آماده کردم، هزینهی آمادهسازی کالکشن وجود داشت. البته بخشی از پارچههایی که استفاده کردم از دورریزها بود و خیلی از افراد هم از همین متریال استفاده کرده بودند. بعضیها هم از مواد نو استفاده کردند، اما روشهایشان پایدار بود. در نتیجه، هزینهها واقعا به شیوه و ایدهای که برای طراحی دارند بستگی دارد و اینکه چطور هزینههایشان را مدیریت کنند.
برای ارسال کالکشن، این مسابقه اسپانسر داشت، اما چون من ایرانی بودم و تحریمها هم وجود داشت، مجبور شدند که خارج از روال اسپانسرشان هزینه کنند. حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ دلار اضافهتر هزینه کردند تا بتوانند کالکشن من را ارسال کنند. اگر اسپانسرشان موافقت نمیکرد، ممکن بود کارم به مسابقه نرسد.
تمام هزینههای رفتوآمد و اقامت برای هر ۱۰ فینالیستی که به این سفر میرفتند، چه در دو روز اقامت در ویتنام و چه در هفتهای که در هنگکنگ بودیم، به طور کامل از سمت آنها تأمین شده بود. در کل، شخصا حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان هزینه کردم. به نظر من، این هزینه ارزشش را داشت، چون اجارهی هر شب از سالنی که در آن اجرا داشتیم، ۵۰۰۰ دلار هنگکنگ هزینه داشت که از سمت آنها پوشش داده شد. اگر میخواستیم خودمان چنین جایی فشنشو برگزار کنیم، هزینهها خیلی بیشتر میشد. البته میشود حتی با هزینهی صفر هم شرکت کرد، بستگی به این دارد که چطور بخواهیم هزینههایمان را مدیریت کنیم.»
در ادامهی مصاحبه با زهرا قانعی، اولین فینالیست ایرانی مسابقه جهانی مد پایدار Redress، او از ایدهها و فرایند آمادهسازی کالکشن خود صحبت کرد. او با اشتیاق و علاقه توضیح داد که این کالکشن با عنوان «رمز و راز سرزمینهای رامنشده» ادامهی پروژهی پایاننامهی دانشگاه او بود. زهرا که خود اهل یزد است، همواره به معماری و پوشش مردم این منطقه علاقهمند بوده و این علاقه در طراحیهایش نمود پیدا کرده است.
الهام از اقلیم و فرهنگ ایرانی در طراحی کالکشن
زهرا توضیح داد که در حین تحقیق برای پایاننامهاش به اهمیت نقش اقلیم در سبک زندگی مردم پی برده است. او معتقد است که مردم این مناطق با احترام به طبیعت و استفاده از منابع موجود، فرهنگ و سنتهای خود را حفظ کردهاند و این مسئله بهخوبی با مفهوم پایداری همخوانی دارد.
او با علاقه به معماری و فرهنگ مناطق کویری ایران، این عناصر را در طراحی خود به کار برد.
«ازآنجا که خودم اهل یزد و منطقهی کویری هستم، متوجه شدم مردمان این مناطق نتوانستهاند با طبیعت بجنگند؛ بهجای آن، خود را با شرایط سخت اقلیمی سازگار کردهاند. این نگاه سازگاری با طبیعت، ایدهای بود که در طراحی لباسهای پایدار خود به کار بردم. با این کار ما هم به سنتهایمان برمیگردیم و هم جلوی این رویهی مصرفگرایی را که توسط کشورهای جهان اول به ما تحمیل میشود، میگیریم.»
زهرا با الهام از سادگی و هماهنگی در طبیعت، کالکشنی خلق کرد که نهتنها نمایانگر زیباییشناسی این مناطق بود، بلکه مفهومی از پایداری را نیز به نمایش گذاشت.
تکنیکهای پایداری در طراحی
زهرا در طراحی کالکشن خود بهویژه بر استفاده از تکنیکهای پایدار تأکید داشت. او توضیح میدهد که در این لباسها، قطعات مختلف بهراحتی قابل تعویض و تعمیر هستند؛ این ویژگی به طول عمر لباسها و حفظ منابع کمک میکند.
«برای بخش پایداری، تکنیکهای دوختی را که در لباسهای سنتی ایران استفاده میشد، بررسی کردم. این روشها را میتوان با تغییراتی وارد صنعت کرد تا لباسهای محکمتر و بادوامتری تولید کنیم که طول عمر بیشتری داشته باشند. این لباسها بهگونهای طراحی شده بودند که قابلیت تعمیر (Repairable) داشتند؛ یعنی اگر هر قطعهای از لباس آسیب میدید، بهراحتی میشد آن را جایگزین کرد. این ویژگی بهخاطر شیوهی الگوسازی و دوخت خاص آنها بود.»
انتخاب متریال و استفاده از منابع بومی
یکی از نکات برجستهی کالکشن رمز و راز سرزمینهای رامنشده، انتخاب متریالهای پایدار و بومی بود. او از شالهای خوسدوزی که توسط زنان جنوب ایران بهصورت دستی بافته میشود، در طراحی خود استفاده کرد. این شالها که معمولا برای چادرهای سنتی به کار میرود، به لباسهای مدرن تبدیل شد تا بخشی از فرهنگ ایرانی را به جهان معرفی کند. او با الهام از درخشش نور بر سطوح طبیعی مانند خاک و آب، از خرجکارهایی سادهای همچون سکه و پولک برای تزیین لباسهایش استفاده کرد. این تزیینات نهتنها به لباسها زیبایی بصری میبخشید، بلکه ارتباطی مستقیم با طبیعت و فرهنگ منطقه داشت.
زهرا همچنین از دورریزهای پارچههای مخملی که از مزونهای مختلف جمعآوری کرده بود، استفاده کرد. او در این باره میگوید:
«مخمل مشکی برای من نشانی از شبهای کویر بود و تزیینات سفید روی آن، نمادی از ستارههای درخشان آسمان کویر. همچنین از پارچههای دانتل و مخمل قدیمی که معمولا در خانههای ایرانی برای پردهها و رو پشتیها استفاده میشود، بهره بردم تا حس نوستالژیک و اصالت ایرانی را در لباسهایم زنده کنم. دوست دارم افراد را تشویق کنم که تکهای از فرهنگ خودشان را بخرند و بپوشند.»
او در آخر توضیح میدهد که این کالکشن به دلیل طراحی برای فشن شو، از حالت روزمره و کاربردی فاصله داشت. او در تلاش است بهعنوان یکی از برنامههای آیندهاش، این ایدهها را در طراحی لباسهای روزمره نیز پیادهسازی کند.
برای زهرا، شرکت در فشنشوی مسابقهی Redress تجربهای بینظیر و فراموشنشدنی بود. او با شور و هیجان از این لحظات میگوید:
«واقعا لحظهای شگفتانگیز بود. هیچوقت تصور نمیکردم که در این سن بتوانم اولین فشنشوی خود را داشته باشم. وقتی موزیک پخش شد و مدلها با لباسهای من روی صحنه آمدند، یکی از بزرگترین آرزوهایم به حقیقت پیوست و نمیتوانستم جلوی اشکهایم را بگیرم.»
او توضیح میدهد باتوجه به اینکه در ایران فشنشوی حرفهای برگزار نمیشود، این تجربه برای او جدید و پرچالش بود. از تمرینات فشرده برای هماهنگی با مدلها تا فیتینگ لباسها و چککردن هماهنگی آنها با آهنگ و حرکات مدلها، همه و همه لحظات استرسزایی را برای او به همراه داشت. بااینحال، با کمک منتورهای حرفهای و تمرینات متعدد، او موفق شد تا کالکشن خود را به بهترین شکل ممکن روی صحنه به نمایش بگذارد.
او با اشاره به پشتصحنهی فشنشو، از لحظات پرهیجان و فشاری که تیمها برای اجرای بینقص تجربه میکردند، صحبت میکند:
«این تجربه فقط دربارهی اجرای لباسها نبود، بلکه چیزهای زیادی دربارهی کار پشت صحنه یاد گرفتم؛ از هماهنگی مو و میکاپ با لباسها تا چگونگی تغییر لباسها توسط مدلها در عرض چند ثانیه. دیدن این همه تلاش و هماهنگی در پشت صحنه برایم خیلی جذاب و آموزنده بود. هرچند اتفاقات خارج از برنامهریزی هم پیش میآید؛ مثل طوفانی که درست قبل از اجرا رخ داد و باعث شد برنامه به تعویق بیفتد. »
پیشنهادی برای طراحان تازهنفس
زهرا به کسانی که علاقهمند ورود به دنیای طراحی لباس هستند، توصیه میکند که پیگیرانه به دنبال اهداف خود باشند.
«پیشنهادم این است که اگر کسی رویایی دارد، باید پیگیرانه دنبال آن باشد. نباید منتظر فرصتها بمانید، بلکه باید آنها را ایجاد کنید. چه در ایران چه خارج از ایران، باید خودتان دستبهکار بشوید و مسیرتان را پیدا کنید. هیچکس قرار نیست بگوید “در مسابقهی ما شرکت کن” یا “برای ما طراحی کن”. تو باید کسی باشی که با وجود همهی محدودیتها، پیگیرانه دنبال هدفت هستی.»
در آخر به کسانی که همچنان مقصد خود را در دنیای گستردهی مد پیدا نکردهاند میگوید: « اگر هنوز دقیقا نمیدانید که چه هدفی دارید، تجربهکردن بهترین راه است. خیلی از تجربهها رایگاناند. کارآموزیکردن، شرکت در مسابقات و فعالیت در انجمنهای دانشگاهی میتواند کمک کنند تا متوجه شوید که در چه زمینهای علاقه و استعداد دارید.»
منبع: مجلهی کمد سارک